Column februari 2011

Lichamelijkheid

 

Een van de gevolgen van de discussie rond het seksueel misbruik is ongetwijfeld dat de verhouding tussen man en vrouw in pastorale relaties gefrustreerd kan raken, omdat men bang is grenzen te overschrijden of zelfs beschuldigd te worden van misbruik. Spontane fysieke contacten zoals handen schudden, een schouderklopje geven, een liefdevolle streling bij ziekenbezoek zijn echter belangrijk in pastorale relaties. Maar de pedofilieschandalen maken pastores daar bang voor. Ze willen op veilig spelen en durven daarom niemand meer aan te raken.

 

Geen taboe 

Het zal duidelijk zijn dat een professionele en een seksuele relatie ethisch niet kunnen worden gecombineerd, omdat machtsongelijkheid daarin altijd een rol blijft spelen. Maar dit betekent niet dat aanrakingen d.w.z. lichamelijk contact tussen twee personen zonder seksuele gerichtheid in een taboesfeer zouden moeten belanden. Een aanraking kan immers welsprekender zijn dan veel woorden.

Attent op de ander
Natuurlijk zit hier een ambivalentie in, omdat je een hand of een arm kunt vasthouden op verschillende manieren. Mensen kunnen in dit opzicht zichzelf iets wijsmaken. Daarom moet de pastorale hulpverlener zich bewust zijn van de risicofactoren bij een lichamelijke aanraking. Zijn woorden en daden moeten overeenstemmen met zijn gevoelens en opvattingen. Het middel – lichamelijk contact – moet in overeenstemming zijn met het doel – een pastoraal contact. De hulpverlener moet attent zijn voor het effect vanzijn aanraking bij de gesprekspartner. Altijd zullen de gevoelens van de gesprekspartner voorrang moeten krijgen op die van de hulpverlener. Als hiermee serieus en oprecht wordt omgegaan, zal dit het pastorale contact ten goede komen.

Dualistisch denken
Hoe komt het toch dat lichamelijkheid vandaag in zulk een verdachte hoek terechtgekomen is? Ongetwijfeld is dit een gevolg van het dualistisch denkkader van de kerkelijke traditie. Begrippen als geest -lichaam, oneindig-eindig, goddelijk-menselijk werden/worden tegenover elkaar gesteld. In plaats van een natuurlijke eenheid tussen beide polen staan zij tegenover elkaar, zodat zij elkaar gaan uitsluiten.

 

Nodig: positieve visie op lichamelijkheid
Het onvermogen om lichamelijkheid positief te benaderen heeft bovendien geleid tot marginalisering van de vrouw. Het vrouwelijk lichaam werd geassocieerd met onreinheid en zondigheid. De priester kreeg de status van ongenaakbaar en stond ver boven de partijen. In het geval van seksueel misbruik is wel gebleken dat de pastor deze positie niet innam.
Het zal broodnodig zijn een positieve visie op het lichaam te ontwikkelen, willen we volwassen met elkaar kunnen omgaan. Niet alleen in pastorale relaties, maar ook in de gewone omgang tussen. man en vrouw moet er evenwicht komen, om niet te spreken van wederzijds respect.
T.B.