Beter laat dan nooit, maar eerst zien dan geloven….

– Frans Wijnands –   

Indachtig het gezegde ‘belofte maakt schuld’ is het niet zó verwonderlijk dat paus Benedictus XVI een dozijn ‘ visitatori’ er op uit stuurt om het kindermisbruik in de Ierse rooms-katholieke kerk te onderzoeken. 

Uit het Italiaans vertaald is een visitatore zowel een bezoeker, als een visitator. De eerste kan gezellig zijn, de tweede zeker niet. En om dat laatste type visitatore gaat het natuurlijk. Want de apostolische onderzoekers gaan in bisdommen en parochies, in kloosters en seminaries niet zomaar ‘effe een bakkie doen’. 

Ze komen wel degelijk als inspecteurs, waarbij het er vooral om te doen is praktische en controleerbare maatregelen voor te stellen om herhaald kindermisbruik door rk-geestelijken te voorkomen.

Nou ja, beter laat dan nooit. Want het heeft heel lang geduurd voordat het Vaticaan zichtbaar actie nam na de vloedgolf aan schandaalonthullingen, wereldwijd, maar vooral in het door en door katholieke Ierland.

Twee kardinalen en twee bisschoppen – allen Ieren – brengen bezoeken aan de vier aartsbisdommen van het land. De aartsbisschop van New York zal – met assistentie van de Congregatie voor de Geloofsleer in Rome – vijf seminaries bezoeken. Twee zusters en twee paters zullen bij een aantal religieuze (onderwijs)instellingen hun licht opsteken. Want veel ordes en congregaties hebben nog altijd kindertehuizen, scholen en en internaten onder hun hoede.

Tot Pasen volgend jaar zullen de pauselijke afgezanten in alle stilte werken. Wel zullen ze tussentijds uiteraard aan ‘Rome’ rapporteren, maar de uiteindelijke conclusies zullen door en in het Vaticaan bekend worden gemaakt.

De visitatoren krijgen als opdracht mee om de huidige situatie te beoordelen, zeg maar in kaart te brengen, en zoveel mogelijk werkbare aanbevelingen doen om het kindermisbruik binnen de kerk in de toekomst te voorkomen. Zoveel mogelijk…., want dat kwaad helemaal uitbannen is geloven in een hemel op aarde.  

Daarnaast moeten ze zich vooral niet bemoeien met lopende justitiële onderzoeken naar kindermisbruik door geestelijken en de parlementaire commissie die kindermisbruik onderzoekt niet voor de voeten te lopen. 

De visitatoren zullen desgewenst luisteren naar slachtoffers, familieleden en anderen die hun verhaal kwijt willen. En ze – wederom desgewenst  – doorverwijzen naar Justitie en/of de lokale bisschop.

Eindelijk!, zal de verzuchting zijn van Colm O’ Gorman. Hij is een van de 15.000 (bekende) slachtoffers van misbruik door priesters. Hij is inmiddels getrouwd, woont met zijn gezin in Ierland. Hij was actief als hulpverlener voor misbruikslachtoffers en is nu directeur van Amnesty International in Ierland. 

Onlangs schreef hij over zijn traumatische ervaringen een boek, inmiddels in het Nederlands vertaald en uitgegeven bij De Boekerij. 

De titel van zijn boek is keihard, maar verbaast niet: ‘De man die de paus aanklaagde’, misbruikt door zijn priester, verraden door zijn kerk.

Dat laatste steekt hem nog het meest.

In zijn boek schrijft hij de frustratie – en die van zijn lotgenoten – van zich af. Want nóóit kreeg hij toegang tot de verantwoordelijken; niet in Ierland, laat staan in het Vaticaan. Gewoon genegeerd, en dat doet pijn.

O ‘ Gorman is niet de enige misbruikte jongen die heeft ervaren dat de daders onbestraft bleven, hooguit werden overgeplaatst om elders hun pedo-praktijken voort te zetten. Zijn verbazing en vooral zijn woede daarover heeft hij op papier gezet; een van de vele boeken overigens die inmiddels over het kindermisbruik zijn geschreven.

Kardinaal Ratzinger

De enige die een grote schoonmaak binnen de rk-kerk kan opdragen is paus Benedictus XVI. Maar er heerst scepsis. 

Als kardinaal en prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer  – dat is het belangrijkste Curie- ‘ministerie’ – , heeft hij vele jaren kennis gehad van het wereldwijde misbruik maar hij heeft er weinig tot geen actie op ondernomen. 

Vergeven en vergeten was immers de Vaticaanse opstelling. De daders vergiffenis schenken en ze in de zijbeuk schuiven, de slachtoffers troosten (en als het niet anders kon materieel schadeloos stellen), en voor de rest de hele (smeer)boel liefst zo snel mogelijk vergeten. 

Ook al vanwege die weinig doortastende houding van Joseph Ratzinger, achtereenvolgens als aartsbisschop in Beieren, als Curie-kardinaal en als paus, noemt de journalist Alan Posener hem ‘een gevaarlijk man’ vanwege zijn niet aflatend offensief tegen de moderne samenleving. 

Posener gaf zijn boek de titel ‘De Kruistocht van Benedictus’; (uitgegeven door Ten Have). Een kruistocht tegen alles en iedereen die de opvattingen en vooral de tradities van de rk-kerk ter discussie durft stellen.

Overigens bevat zijn boek geen nieuws en ook zijn clonclusie is weinig opzienbarend, namelijk dat het bestuurlijke machtscentrum in het Vaticaan vooral let op eigen welzijn en imago. En machtsbehoud onder het motto Baas in eigen Kerk. Macht werkt nu eenmaal verslavend, ook in de kerk(en). 

Met de omvangrijke visitatie in Ierland geeft het Vaticaan eindelijk een signaal af dat hoopvol stemt. Want alleen medeleven betuigen aan slachtoffers en de daders verder met rust laten is hoogst onbevredigend en de weg van de minste weerstand.

Maar er is nòg een gezegde dat in verband hoogst actueel is: eerst zien, dan geloven….