column uit het Nederlands Dagblad
Dat deden katholieken anders dan protestanten: de identiteit van hun organisaties funderen en bewaken. Gereformeerden zochten vaste grond in formulieren, statuten en confessies – daar kon je een handtekening onder vragen.
Bevindelijken begrensden hun erf met uiterlijke kenmerken: ‘daad, praat, gelaat en gewaad’, en met een palet predikanten in hun besturen. Maar katholieke organisaties hadden het kortste lijntje met hun kerkregering: zij stonden direct onder episcopaal toezicht. Honderd jaar na het overlijden van Abraham Kuyper, vermeend architect van de Nederlandse verzuiling, wordt weer een monument uit die traditie geneutraliseerd: de Radboud Universiteit in Nijmegen mag zich niet meer katholiek noemen. De aanleiding is dat het stichtingsbestuur van de universiteit zich met hulp van de burgerlijke rechter heeft ontworsteld aan zijn statutaire plicht om nieuwe bestuursleden te laten goedkeuren door de bisschoppenconferentie. En dat accepteerde het Nederlandse kerkbestuur niet.
Een student zal de levensbeschouwelijke traditie en oriëntatie van zijn universiteit allicht ergens anders zoeken dan in de bestuurskamer: eerder in onderwijs en onderzoek, in de selectie van medewerkers of in medisch-ethische standaarden van het academisch ziekenhuis. Maar daarop hebben de bisschoppen al eerder ieder zicht en toezicht verloren. In Nijmegen afgestudeerde theologen moesten voor hun kerkelijke kwalificatie al uitwijken naar de Katholieke Universiteit in Leuven. Hun laatste bolwerk was het bisschoppelijk toezicht op de benoeming van bestuurders – de lieden met wie je als student, onderzoeker of docent het minst te maken hebt. Zo bezien is het seculariseren van die benoemingsprocedure een finale formaliteit. Nu alleen nog het briefpapier en de gevelteksten aanpassen – wat overigens een kostbare klus kan zijn.
Lees ookBisschoppen ontnemen Nijmeegse Radboud Universiteit predicaat ‘katholiek’
En toch is het een pijnlijk verlies. Die katholieke identiteit van de Radboud was namelijk helemaal geen regionaal spoortje van oud-Hollandse verzuiling. Overal ter wereld zijn er immers katholieke universiteiten. En lang niet overal wordt het voltallige bestuur daarvan door de bisschoppen benoemd. De alles-of-niets-koers van het Nederlandse episcopaat vertoont dus een haast gereformeerde rechtlijnigheid. Met wat meer roomse soepelheid had de Radboud zijn band kunnen bewaren met de ruim tweehonderd leden van de Internationale Federatie van Katholieke Universiteiten (IFCU), die in 1924 nota bene gegrond werd door de academies van Nijmegen en Milaan. En dat is toch een van de rijkste meerwaarden van het katholicisme: dat men zich opgenomen weet in een mondiaal verband. Dat gaat nu teloor in kerkelijk provincialisme.
bron: Sjirk Kuijper, hoofdredacteur Nederlands Dagblad