Door Bart Verreijt |
De Jezuïeten stonden er om bekend dat ze retraites gaven. Gedurende een aantal dagen, verzorgden ze in een retraitehuis inleidingen die de deelnemers aan het denken zetten en ze leidden gebedsoefeningen met een plechtige zegen tot besluit.
In onze dagen zijn veel mensen niet in staat om zoveel tijd vrij te maken terwijl de behoefte om eens even afstand te nemen van de drukte en de beslommeringen van iedere dag bij velen wel leeft.
Op die behoefte en voortbouwend op hun traditie bieden de Jezuïeten in Nederland en Vlaanderen ieder jaar digitale retraites aan in de tijd voorafgaand aan de grote christelijke feesten, Kerstmis en Pasen. Vanaf 17 februari start weer de digitale vastenretraite met als titel: “Laat het licht van uw gelaat over ons schijnen”, een citaat uit psalm 4.
Ignatiaanse spiritualiteit
We spraken over dit aanbod met pater Nicolaas Sintobin, een Vlaamse jezuïet die al jaren in Amsterdam woont, samen met een aantal medebroeders.
Hij licht toe hoe, dit vastenproject evenals andere digitale pastorale activiteiten van de jezuïeten, doortrokken is van een spiritualiteit waarvoor Ignatius van Loyola, de stichter van de orde, de fundamenten heeft gelegd. Deze spiritualiteit brengt bij degene die zich aan haar overgeeft een verdieping op gang die de mens verandert. Bovendien is ze bijbels gefundeerd.
– onderscheiding
Een van de typerende begrippen in deze spiritualiteit is wat heet: “de onderscheiding der geesten”. Het is een proces dat uitgaat van de overtuiging dat God spreekt in het hart van iedere mens, niet met grote woorden maar in de affectieve ervaringen. Daarin kan een palet van belevingen aan de orde zijn: vreugde, droefheid, vertrouwen, angst, openheid, je afgesloten voelen enz. Ook de bijbel staat vol met deze menselijke ervaringen. De vraag is dan: hoe raakt je dat? Probeer te verstaan hoe de Geest jou in beweging brengt. Durf je redenerend verstand dat zo dikwijls de overhand heeft, los te laten en daal af naar je hart om die ongrijpbare kracht ernstig te nemen, dit is de bouwsteen voor die onderscheiding. Je ontwikkelt een spirituele gevoeligheid.
Dagelijkse e-mail
Sintobin is de coördinator van deze digitale vastenretraite, die dit jaar naar verwachting rond de 20 000 deelnemers zal tellen. Zij krijgen vanaf Aswoensdag tot en met Pasen, iedere dag gratis een e-mail toegestuurd met een korte Bijbeltekst, tips voor gebed, een passende foto, een enkele ondersteunende tekst. Alles bijeen een structuur waar ieder naar eigen inzicht gebruik van kan maken.
Internetpastor Sintobin onderstreept dat “hij ieder jaar weer uitziet naar de veertigdagentijd omdat het een tijd is waarin je aandacht kunt geven aan zaken waar je meestal maar weinig aan toekomt”.
Vasten: veertigdagentijd op weg naar Pasen
Het is Sintobins ervaring dat er een groeiende belangstelling is voor vasten, zeker bij jonge christenen. Mensen beginnen aan de grens van de consumptiemaatschappij te komen, moslims met hun ramadan hebben daar zeker ook invloed op, meent pater Sintobin.
Voor christenen is het mooie van het vasten dat je de vrijheid hebt om zelf de inhoud er van te bepalen. Dat is van de ene kant het zwakke ervan want dat is niet zo spectaculair en verkoopt niet zo gemakkelijk, maar het voordeel is dat het vasten op jouw maat gesneden kan worden en wat aansluit bij de individualiseringstendens van onze tijd.. wellicht dat daarom ook in protestantse kringen vasten volop in de belangstelling staat.
– Drie elementen
Viel vroeger de nadruk sterk op het minderen en zich voedsel ontzeggen – dat element blijft – maar in de digitale retraite krijgen de veertig dagen op weg naar Pasen een verbreding.
Sintobin onderscheidt drie elementen die de contouren van die periode kenmerken: minderen – bidden – solidariteit. Die elementen moet je, zo benadrukt hij in samenhang zien.
Als je alleen maar mindert, bv. door minder te eten of te drinken of minder tvsries te kijken, zonder een nieuwe invulling te geven aan de ruimte die ontstaat, zul je uiteindelijk verder van huis raken. Vasten krijgt dan het karakter van iets presteren. Het is als in sommige Bijbelse verhalen als een kwade geest wordt uitgedreven, kan hij sterker terugkomen. Vandaar in het digitale aanbod gebedstips en gedachten die je helpen je blikveld verruimen en accenten verleggen, zodat iets nieuws kan groeien. Zelfs andere deelnemers ontmoeten via zoomsessies hoort tot de mogelijkheden.
– Vreugde
Wat Sintobin, verrassend, ook benadrukt is dat ‘vreugde’ het gevoel is dat fundamenteel bij deze voorbereidingstijd op Pasen hoort.
Ter toelichting haalt hij paus Franciscus aan. Deze kwam naar de Algemene Vergadering van de orde waarin een nieuwe generaal overste werd gekozen. Dat was natuurlijk een bijzonder gebeuren: de eerste jezuïet die paus is komt op bezoek bij zijn medebroeders. De verwachtingen waren hoog gespannen.
In zijn toespraak, die een masterclass was in Ignatiaanse spiritualiteit en “onderscheiding” drukte de paus zijn medebroeders op het hart “ik vraag jullie met aandrang in jullie gebed om vreugde te smeken.”
Sintobin licht toe: vreugde, dat gaat veel verder dan “happy” zijn, dat is de ervaring die ontstaat als je ontdekt waartoe je geroepen wordt, het onderscheiden tussen wat ik wil en datgene waartoe de Geest mij uitnodigt en daaraan gehoorzamen.
De veertigdagentijd is bij uitstek een tijd om je hierin te oefenen. Kun je op die weg stapjes zetten dan loopt die periode inderdaad uit op, zoals wij katholieken dat noemen, “een goede week”.
Aanmelden voor deelname (gratis) : www.ignatiaansbidden.org