De bisschoppensynode krijgt een geheel vernieuwde opzet. Paus Franciscus heeft besloten dat de synodale weg in drie fases zal verlopen. Het geheel loopt uit op de bisschoppensynode over synodaliteit in Rome in het najaar van 2023. Zij zal het resultaat zijn van breed, gedifferentieerd overleg in de wereldkerk. Dit maakte de Vaticaanse Persdienst vandaag bekend.
Voor een synodale kerk: het volledige document van de bisschoppensynode (klik op deze regel om het document te lezen)
Salvatore Cernuzio en Gudrun Sailer – Vaticaanstad
Het Algemene Secretariaat van de bisschoppensynode, onder leiding van kardinaal Mario Grech, publiceerde vandaag een document van zeven pagina’s waarin de nieuwe procedure wordt beschreven. Kern van de nieuwe benadering is – iets was daarvan al te zien mee bij de buitengewone bisschoppensynode over Amazonia 2019 – dat de synode niet alleen in het Vaticaan plaatsvindt, maar dat er ook een synodale weg wordt doorlopen die zelf deel uitmaakt van de bisschoppensynode. Op deze manier zal de bisschoppensynode elke afzonderlijke kerk op de vijf continenten omvatten en zich in drie stappen ontwikkelen tot diocesane, continentale en universele kerk.
Luisteren
Vertrekpunt en grondhouding is: luisteren, zegt het document van het synode-secretariaat. Het synodale proces moet ‘van nature een spirituele gebeurtenis van onderscheiding zijn, ieder luistert naar de ander en ieder luistert naar de Heilige Geest’ – een citaat van paus Franciscus bij de 50ste verjaardag van de instelling van de bisschoppensynode. In deze toespraak hield de paus vast aan de bisschoppensynode als belangrijkste instrument van overleg van de wereldkerk. De paus ziet de bisschoppensynode als een gemeenschappelijk pad van “leken, herders en de bisschop van Rome”. De komende 16e Gewone Algemene Vergadering van de Synode van Bisschoppen is gewijd aan het onderwerp “Voor een synodale Kerk: gemeenschap, participatie en missie”. Het oorspronkelijke plan was de synode bijeen te roepen in oktober 2022. Maar volgens de nu gepubliceerde opzet zal het hele procedure lopen vanaf de herfst 2021 tot de herfst van 2023.
Een synodaal proces voor de hele kerk
Een alomvattend synodaal proces zal alleen “echt gerealiseerd worden als de plaatselijke kerken (= bisdommen) erin worden meegenomen”, zegt het document. Een werkelijke deelname van de plaatselijke kerken kan alleen worden gerealiseerd ‘als ook deelnemen de synodes van de oosterse katholieke kerken, en van instellingen als de curie, de verenigingen van religieuze oversten, de verenigingen of federaties van het godgewijde leven, de internationale lekenbewegingen, universiteiten en theologische faculteiten op nationaal, regionaal en continentaal niveau. “
Synode van bisschoppen infographic
Voor het eerst een gedecentraliseerde synode
Dit maakt de aanstaande synode de eerste die decentraal en in de vorm van een proces plaatsvindt. Paus Paulus VI lanceerde de bisschoppensynode in 1965om de collegiale ervaring van het Tweede Vaticaans Concilie voort te zetten.
Ceremoniële opening in het Vaticaan en in elk bisdom
De komende synode zal zowel in het Vaticaan als in elk bisdom van de universele Kerk worden geopend. Paus Franciscus zal op 9 en 10 oktober 2021 een tweedaagse viering leiden, die zal bestaan uit een moment van ontmoeting en bezinning op zaterdag 9 oktober. Op zondag is er een gebed en een plechtige eucharistie.
Stap één: bisdommen
De plaatselijke kerken (=bisdommen) beginnen hun synodale reis op zondag 17 oktober 2021 onder het voorzitterschap van de diocesane bisschop. Het doel van deze fase is om het volk van God te raadplegen. Hiertoe zal het secretariaat van de synode een voorbereidend document sturen samen met een vragenlijst en een vademecum met suggesties voor de organisatie van het overleg in elke afzonderlijke kerk. Hetzelfde document wordt gestuurd naar de curie, de verenigingen van religieuze oversten, de verenigingen of federaties van het godgewijde leven, de internationale lekenbewegingen, universiteiten en theologische faculteiten.
Voor oktober 2021 benoemt elke bisschop een diocesane vertegenwoordiger als referentiepersoon die ook zorgt voor de communicatie met de bisschoppenconferentie.
De diocesane bijeenkomsten zullen uitmonden in een “pre-synodale bijeenkomst” per kerkprovincie. De bisschoppen van iedere kerkprovincie zullen een samenvatting voorbereiden die voor april 2022 naar het secretariaat-generaal van de synode gestuurd zal worden. Zodra het materiaal beschikbaar is, zal het eerste Instrumentum Laboris (werkdocument) worden opgesteld, dat in september 2022 zal worden gepubliceerd.
Stap twee: continenten
Dit markeert het begin van de tweede fase, de continentale fase, die gepland staat van september 2022 tot maart 2023. Het doel is een dialoog over het Instrumentum Laboris. Uiteindelijk zal ieder continent een definitief document opstellen dat in maart 2023 naar het secretariaat-generaal in Rome zal worden gestuurd. Dit wordt vervolgens verwerkt tot een tweede Instrumentum Laboris en worden gepubliceerd in juni 2023.
Stap drie: Wereldkerk in het Vaticaan
De synodale weg zal in oktober 2023 zijn hoogtepunt bereiken met de bijeenkomst van de Bisschoppensynode in Rome, volgens de procedures die zijn uiteengezet in de Grondwet Episcopalis Communio .
Wat is de bisschoppensynode?
De bisschoppensynode van de katholieke kerk is een universeel kerkelijk adviesorgaan van de paus, dat teruggaat tot het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). Het basisidee is dat de bisschoppen – meer dan 5.000 in alle bisdommen van de wereld – de paus steunen in zijn leidende rol. De paus bepaalt het thema van de bisschoppensynode. Het secretariaat-generaal van de synode, een curie-orgaan, organiseert namens de paus de voorbereiding en uitvoering van de bisschoppen, die plaatsvindt in het Vaticaan en gewoonlijk drie tot vier weken duurt. Als overlegorgaan kan de bisschoppensynode de paus adviseren. Deze adviezen worden pas bindend als de paus ze bekrachtigt.
In de regel komt de gewone algemene vergadering van de bisschoppensynode om de drie jaar bijeen. Er zijn ook speciale synodes over de situatie van de kerk in afzonderlijke regio’s. Sinds de eerste vergadering in 1967 zijn er in totaal 15 gewone en drie buitengewone vergaderingen geweest, evenals elf speciale synodes.
Bron: Vatican News
Beeld: Vatican Media
Bekijk een structuurschema van de opzet
