Hildegard-dag 18 september 2021
Zicht op Hildegard van Bingen: leven, visioenen, geneeskunst en muziek
Bijzondere workshops rondom een bijzondere vrouw: vanuit verschillende invalshoeken belichten enkele sprekers het leven en werk van Hildegard van Bingen, een Middeleeuwse kloosterzuster en abdis, mystica en profetes, componiste en arts. Op deze Hildegard-dag komen deze verschillende aspecten van deze veelzijdige vrouw aan bod. We sluiten de dag af met een concert van haar liederen.
* Hildegard van Bingen leven en werk – Hans Wilbrink
Hans Wilbrink opent de Hildegard-dag met haar leven en werk. Hij gaat in op haar haar invloed in haar eigen kloosteromgeving, in het wijde netwerk van de talloze kloosters van haar tijd en zelfs de invloed op wereldlijke en kerkelijke overheden.
Dr. Hans Wilbrink is neerlandicus en sociaal wetenschapper.
* De visioenen van Hildegard van Bingen
Hildegard van Bingen zag dingen die we normaal met de zintuigen niet kunnen waarnemen. In deze workshop zal Kitty Bouwman ingaan op wat kenmerkend is voor haar visioenen. We lezen teksten en kijken naar beelden waarin Hildegard haar visionaire ervaringen verwoord en verbeeld heeft. We gaan specifiek in op een visioen waarin Hildegard spreekt ze over het ‘uitstromen van Gods moederliefde die de mens in contact brengt met zijn oorspronkelijke waardigheid’, uitgedrukt als kostbaarste parel.
Dr. Kitty Bouwman is geestelijke begeleider en docente spiritualiteitsstudies.
* De werken van Hildegard van Bingen
In haar werk Liber Scivias, Ken de Wegen, beschrijft Hildegard haar leergang en levensweg. In deze workshop worden enkele passages gelezen uit het visioen: ‘de pelgrimstocht van de ziel’, volgens de lectio divina. Dus van ‘lezing’ (lectio), ‘overpeinzing’ (meditatio), ‘gebed’ (oratio), naar ‘schouwing’ (contemplatio). Maar ook van ‘lezing’, ‘herkauwing’ (ruminatio), naar ‘smakende wijsheid’ (sapientia), om zo, lichamelijk ontvangend en geestelijk verwerkend, open te staan voor God en zijn schepping.’
Drs. Mieke Kock-Rademakers, classica en filosofe.
* De liederen van Hildegard van Bingen
Wat is kenmerkend voor haar muziek van Hildegard? Wat zijn overeenkomsten met het gregoriaans en wat zijn verschillen? In deze workshop zal dieper ingaan worden op de tekst en muziek van haar hymnen, antifonen en sequenzen. We luisteren naar een aantal muziekfragmenten, en – heel bijzonder- : we zullen samen ook enkele passages uit de Symphonia harmoniae caelestium revelationum instuderen. Zo gaan we de werking van de muziek van Hildegard van Bingen aan den lijve ondervinden!
Dr. Hanna Rijken is theoloog en musicus.
* De muziek van Hildegard van Bingen
Deze workshop benadert de muziek van Hildegard vanuit haar eigen taal en cultuur, maar ook vanuit het oorspronkelijke bronmateriaal (de handschriften waarin de muziek is overgeleverd) en de ervaringen uit andere culturen waarin mondelinge overlevering een grote rol speelt. In deze workshop worden de deelnemers meegenomen naar de praktijk van de muziek van het mysteriespel Ordo Virtutum. Hierbij komen de rol van Hildegards gebruik van het Latijn, de functie en vorm van de stukken en de invloed van de akoestiek aan bod. Geïnteresseerde zangers worden uitgenodigd deze aspecten uit te proberen.
Dr. Rebecca Stewart en drs. Marsja Mudde, gespecialiseerd in etnomusicologie en ensemblezang
* De miniaturen van Hildegard van Bingen
In het pronkhandschrift van Scivias, dat omstreeks 1170 is geschreven in het Rupertsberger klooster van Hildegard, werden bij uitzondering ook miniaturen geschilderd, die de visioenen illustreren. Dat handschrift werd later bewaard in de Bibliotheek van Wiesbaden. Eén Scivias handschrift uit de vroege 13e eeuw, in de bibliotheek van Heidelberg, bevat ook, heel andere, illustraties. Daarover schreef Felicia Dekkers in “Zicht op Hildegard”. In deze workshop zal ingegaan worden op de indrukwekkende miniaturen in Scivias, waarbij nadere uitleg zal worden gegeven.
Drs. Patries Friederich-Kuenen, kunsthistorica
* Hildegards voeding- en kruidenleer
De workshop op de visie van Hildegard op gezondheid en voeding, en de functie van kruiden, edelstenen en de sauna. Daarnaast zal ingegaan worden op remedies, die bijdragen aan genezing.
Dr. Lutgart Gillis