Paus Franciscus en de deelnemers aan het gesprek
Onlangs ontmoette paus Franciscus een aantal hoofdredacteuren van tijdschriften die door de jezuïten worden uitgegeven, voornamelijk medebroeders. Hij ging spontaan in op allerlei vragen die hem werden gesteld.
Een van die vragen was: Welke tekenen van geestelijke vernieuwing ziet u in de kerk? Zijn er tekenen van nieuw, fris leven?
Paus Franciscus:
Het is heel moeilijk om spirituele vernieuwing te zien aan de hand van ouderwetse criteria. We moeten onze kijk op de werkelijkheid vernieuwen, haar kritisch bevragen.
In de Europese Kerk zie ik meer vernieuwing in de spontane dingen die opkomen: bewegingen, groepen, nieuwe bisschoppen die zich herinneren dat er een concilie achter hen staat. Maar, en het is geen onzin wat ik zeg, voor sommige voorgangers is het concilie dat ze zich het beste herinneren, dat van Trente.
Er is een hang naar restauratie opgekomen die het Tweede Vaticaans Concilie de mond wil snoeren. Het aantal groepen ‘restaurateurs’ – bijvoorbeeld in de Verenigde Staten zijn er veel – is aanzienlijk. Een Argentijnse bisschop vertelde me dat hem was gevraagd een bisdom te besturen dat in handen was gevallen van deze ‘restaurateurs’. Ze hadden het Concilie nooit aanvaard. Uit deze standpuntbepaling zijn ideeën, gedrag voortgekomen, een restauratiebeleid dat het Concilie in wezen niet accepteerde.
Het probleem is precies dit: op sommige plekken in de kerk wordt het Concilie nog steeds niet aanvaard. Het is waar dat het een eeuw duurt voordat een Concilie voet aan de grond krijgt… we hebben dus nog veertig jaar om het wortel te laten schieten!
Tekenen van vernieuwing zijn ook de groepen die door sociale of pastorale hulp een nieuw gezicht geven aan de Kerk. De Fransen zijn daarin heel creatief.
U was nog niet geboren, maar ik was in 1974 getuige van de beproeving van pater Generaal Pedro Arrupe tijdens de 32e Algemene Congregatie-bijeenkomst van de Jezuïeten. Destijds was er een conservatieve stroming die de profetische stem van Arrupe probeerde te blokkeren! Vandaag is die generaal voor ons een heilige, maar hij heeft veel aanvallen moeten doorstaan. Hij was moedig omdat hij de stap durfde te zetten. Arrupe was een man van grote gehoorzaamheid aan de paus, grote gehoorzaamheid.
Paulus VI begreep dat. De beste toespraak die ooit door een paus voor de Sociëteit van Jezus is geschreven, is die van Paulus VI op 3 december 1974. Hij schreef hem met de hand. We hebben de originelen nog. De profetische Paulus VI had de vrijheid om het te schrijven.
Daartegenover waren er Spaanse Jezuïeten die zichzelf als de ware ‘orthodoxen’ beschouwden, en die tegen Arrupe waren.
Paul VI hield gewoon vast aan zijn eigen standpunt. Arrupe had het vermogen om de wil van God te zien, gecombineerd met een kinderlijke eenvoud in het vasthouden aan de paus. Ik herinner me dat op een dag, terwijl we koffie dronken in een kleine groep, hij naar me toekwam en zei: “Kom op, laten we gaan! De paus staat op het punt te passeren, laten we hem begroeten!” Hij was als een kind! Met die spontane liefde!
Een jezuïet uit de provincie Loyola was bijzonder agressief tegen pater Arrupe in het geweer gekomen en werd naar verschillende plaatsen gestuurd en zelfs naar Argentinië, en maakte altijd problemen. Hij zei ooit tegen mij: “Je bent iemand die niets begrijpt. Maar de echte boosdoeners zijn Fr. Arrupe en Fr. Calvéz. De gelukkigste dag van mijn leven zal zijn als ik ze aan de galg op het Sint-Pietersplein zie hangen.”
Waarom vertel ik je dit verhaal? Om u te laten begrijpen hoe de periode na het concilie was. Dit gebeurt in onze dagen opnieuw, vooral bij de traditionalisten. Daarom is het belangrijk om de personen te steunen die het Concilie en de trouw aan de paus verdedigen. We moeten terugkeren naar Arrupe: hij is vanaf dat moment een licht dat ons allemaal verlicht. Hij was het die de Geestelijke Oefeningen als bron herontdekte en zich bevrijdde van een gesloten, star denken.
bron en beeld: La Civiltá Cattolica, Kiechle SJ. / © privé