Jongeren over rouw op 1 november in het Stadsklooster Utrecht en podcast |
“Hoi, ik ben Tom en mijn vader is dood”. “Hoi wij zijn Dominique en Roxy en onze vader is ook dood.” “Ik ben Anna en mijn moeder leeft niet meer. Welkom bij ‘Wat rouw je me nou?!” Zo simpel en direct begint de podcastserie waarin vier jongeren spreken over het verlies van een dierbare: een ouder. Onder begeleiding van ecologisch* pedagoog
Marcelle de Bruin-Uijen, zij deed onderzoek naar rouw bij jongeren.
Op 1 november organiseren de vijf podcastmakers met een team van het Stadsklooster een avond over rouw bij jonge mensen. Ze kunnen er van gedachten wisselen, met elkaar eten, workshops volgen en veel meer.
Het onderzoek van Marcelle bracht Dominique (23), Roxy (20), Anna (21) en Tom (25) letterlijk bij elkaar. In de podcast delen ze hun ervaringen en ze willen andere jongeren steunen in vergelijkbare situaties. Ze praten over rouw op een doodgewone manier.
Anneke Eijpe van het Stadsklooster en docente op een HAVO-VWO-school merkte in haar klassen dat jongeren weinig aandacht vragen voor hun rouw. Wij hebben op school een lotgenotengroep, maar de drempel is vaak te hoog. “In het Stadsklooster span ik me in voor zingeving en cultuur, ik vind het heel waardevol om hier aandacht te geven rond Allerzielen
aan rouw bij jongeren. Toen het idee ontstond, kwamen we bij de podcast ‘wat rouw je me nou?!.”
Online of fysiek
In de mooie oude pastorie van de Antoniuskerk aan de Kanaalstraat -nu Stadsklooster Utrecht- treffen we elkaar aan de immense tafel. De groep bereidt de avond van 1 november voor.
Het gesprek uit de podcast lijkt gewoon verder te gaan, het valt op hoe open de vier jongeren met elkaar zijn. Het begrip eenzaamheid komt snel ter tafel. Dominique: “ik had mensen om me heen, die meeleefden maar na een maand of drie vier merkte ik dat het normale leven weer begon en niemand dan eigenlijk meer vroeg hoe het met je is.”
Anna: “En zelfs binnen een gezin kun je je alleen voelen omdat je anders kijkt. Mijn zusje en ik missen een andere moeder”.
De stemming is verder vrolijk, er zijn wat zorgen over of jongeren fysiek naar de avond zullen komen, sinds de coronatijd vinden sommigen het eng om ergens naartoe te gaan, zeker als het gaat om een beladen onderwerp als rouw.
Podcast en workshops
De podcast trekt wel luisteraars. ‘online is het veilig en durf je als jongere wel te komen, ’klinkt het unaniem. Toch hopen ze met elkaar een mooie gevarieerde bijeenkomst te beleven want ze hebben gemerkt dat
lotgenotencontact helpt.
Workshops: gesprekken oefenen of een boom in stukken hakken.
Samen bedachten ze uiteenlopende workshops, omdat iedereen anders rouwt, vertelt
Dominique. Er is een workshop met trainingsacteurs: hoe zet je bijvoorbeeld een ongemakkelijk gesprek naar je hand? Vertel je wel of niet in de klas dat er iemand thuis is overleden? Aan tafel wordt er meteen weer druk gepraat. Bij de een nam de mentor op school de taak op zich om te vertellen over het overlijden, bij de ander niet.
Maar je kunt op 1 november ook fysiek bezig zijn door samen hout te hakken van een boom die toch al om moet, een creatieve of muzikale workshop volgen.
Plotseling of na lang ziekbed
Twee afleveringen van de podcast “wat rouw je me nou” gaan over soorten verlies. Neem de vader van de zussen Roxy (20) en Dominique (23). De ouders van Roxy en Dominique zijn gescheiden, de zussen zagen hun vader eens per week en in het weekend. Hij overleed volkomen onverwacht, nog maar 47 jaar oud. Over de precieze doodsoorzaak gaat het gesprek in de podcast niet. Wél over de pijn van het verlies. “Een enorme schok”, volgens Roxy. Ze vindt het moeilijk om te omschrijven wat ze voelt. “Ik heb super veel gehuild. ik weet nog dat ik zo hard schreeuwde, alsof ik buiten mezelf stond, dat is zo onwerkelijk”.
Rouw is voor iedereen anders
Rouw blijkt voor iedereen anders, omdat ieder een eigen band heeft met de overledene.
Dominique: “Ik had vooral negatieve ervaringen in mijn hoofd, mijn vader en ik hadden een moeilijke band veel ruzies. Ik worstel ermee; wat betekent mijn vader voor me? Best lastig.”
Dominique onderging meerdere therapieën. Ze heeft brieven geschreven aan haar vader; een kwade en een lieve. Roxy probeert zich vooral de leuke ervaringen te herinneren. “Deze blijven bij mij meer hangen. Thuis rouwen we trouwens allemaal anders. Ik doe dat door er veel over te praten, mijn insta -account is een uitlaatklep.”
“Plotseling verlies”:
Roxy over haar vader: “Toen ik hem daar zo zag liggen, zijn ogen dicht, zijn gezicht al wat verkleurd, besefte ik: het is hem echt. Ik kan hem nu niets meer zeggen of vragen. Hem zo te zien heeft me misschien wel een extra trauma opgeleverd maar ik besefte: het is geen grap en dat heeft me toch geholpen.”
Dominique: “bij mij kwam het besef dat hij er niet meer was toen we zijn huis leeg gingen maken. Zo gek: alle dingen zijn er nog in zijn huis maar hij is weg en komt echt nooit meer terug.”
Roxy: “Er is bij mij wel iets veranderd: ik ga sinds het overlijden nooit meer met ruzie slapen.”
Dominique: “Ik ben anders naar het leven gaan kijken: ik vind dat je meer moet genieten van het leven. Geld is wel belangrijk, maar niet het belangrijkste. “
“Lang ziekbed”
Anna was nauw betrokken bij het acht maanden durende ziekbed van haar moeder. Zij maakte alles zeer bewust mee, haar moeder heeft voor haar een doos achter gelaten met dingen erin die zijn voor de latere momenten in haar leven -afstuderen, verhuizen trouwen etc.) De vader van Tom bleek plotseling kanker te hebben en stierf binnen een half jaar na
een ziekbed. Het leven ging aanvankelijk door voor Tom, later was hij een periode erg boos. “Moet iemand die nog zo nodig is, zo geworteld is in de wereld worden weggerukt uit het leven? Inmiddels staat hij daar naar een aantal jaren rustiger in.
Onderzoek
Marcelle de Bruin-Uijen (53) docent ecologische pedagogiek* aan de Hogeschool Utrecht deed onderzoek naar rouw bij jongeren tussen 14 en 21 jaar. In het bijzonder het verlies van een ouder. Een van de drijfveren was het verlies van haar man Wieger, de vader van haar drie dochters, toen 14, 18 en 21 jaar oud. Hij overleed, 55 jaar oud, na een ziekbed van
enkele jaren. “Onze dochter van 18 was geslaagd voor haar examen vlak voor de uitvaart. We hadden prima afspraken met school voor als het overlijden plotseling zou komen. Toch werd het soms heel ongemakkelijk. In de wandelgangen riep een docent haar toe: “Nou als je vader nu doodgaat hoef je nog maar vier examens in te halen!” dit ervoer haar dochter als heel ongemakkelijk en ze schrok ervan. Toen ze haar cijferlijst ging ondertekenen zag ze docenten zich onmiddellijk van haar af draaien. Ze wisten niet of ze moesten feliciteren of condoleren…dat ongemak is hen niet te verwijten” volgens Marcelle “maar als docenten al niet weten wat ze moeten wat moet ík dan, vroeg ik me af. Ik vond het zelf ook een
schokkende ontdekking en het is typisch een voorbeeld van dat ongemak dat er is bij veel mensen rondom de dood en rouw.
- Ecologische pedagogiek: het kind bestuderen in de context; gezin, wijk, school, sociaaleconomische achtergrond etc.
bron: Martinus + Magazine van katholiek Utrecht
beeld: Liesbeth de Moor