De Kerk zal nog verder instorten voordat het beter wordt
brief uit Rome door Robert Mickens voor La Croix International
Het schandaal rond seksueel misbruik waarbij bisschoppen in Frankrijk betrokken zijn, is slechts de laatste aflevering in een horrorshowserie die eigenlijk nog maar net is begonnen.
Het verschijnsel van seksueel misbruik door katholieke geestelijken, als een gevreesde ziekte heeft in Frankrijk een sterkere impact gekregen door de recente onthullingen dat een kardinaal en negen of tien andere bisschoppen momenteel worden onderzocht door de staat of Kerkelijke autoriteiten wegens misbruik of als doofpotaffaire.
Het is begrijpelijk dat Franse katholieken geschokt en buitengewoon boos zijn. Ze waren nog maar net aan het bekomen van het verwoestende rapport dat de onafhankelijke commissie voor seksueel misbruik in de kerk (CIASE) van hun land vorig jaar uitbracht, waaruit bleek dat tussen 1950 en 2020 zo’n 330.000 jongeren seksueel werden misbruikt door meer dan 3.000 Franse priesters en religieuzen. De meeste van deze zaken zijn zorgvuldig stil gehouden en verborgen voor het publiek. En nu het nieuws van misbruikende bisschoppen en zelfs een misbruikende kardinaal!
Maar gelovigen in Frankrijk zijn niet de enigen die duizelig worden van de laatste onthullingen. Een bevriende priester uit Canada stuurde me onlangs een bericht waarin hij zei: “Ik moet toegeven dat deze laatste golf van vuiligheid van het Franse episcopaat me te pakken krijgt. Ik probeer een rots te vinden in deze storm om me aan vast te klampen.”
Een storm, inderdaad. Verschillende commentatoren bij La Croix hebben het zo beschreven en erger – een noodweer, een tsunami, een ramp… Maar ik moet toegeven dat wat in Frankrijk nu naar boven komt slechts de laatste en vernietigende fase is van wat ik tien jaar geleden beschreef als de instorting van de structuur van de Katholieke Kerk. (Toespraak 16 november 2012, Club of Cleveland, Ohio). Het is het onvermijdelijk resultaat van een houding die in stand wordt gehouden door leden van een klerikale kaste en de leken die hen ondersteunen, vastbesloten de anachronistische structuur van de kerk te handhaven met veel van haar rituelen en gebruiken die vervreemd zijn van de boodschap van het evangelie…….
Rome zegt dat het een fenomeen is dat beperkt is tot Engelssprekende landen
Amerikaanse katholieken wisten nu dat geen enkel bisdom in hun land gespaard bleef. Seksueel misbruik door geestelijken was overal voorgekomen – en gebeurt nog tot op de dag van vandaag. De bisschoppen hielden spoedvergaderingen en besloten tot “nultolerantie” voor priesters, wat wil zeggen “één misstap en je ligt eruit”. Maar dat gold niet voor bisschoppen die op geloofwaardige wijze werden beschuldigd van misbruik van een minderjarige.
Plotseling had Rome een probleem. In feite probeerden functionarissen van het Vaticaan zichzelf en de rest van de wereldkerk te beschermen door – belachelijk genoeg – te beweren dat seksueel misbruik een fenomeen was dat beperkt was tot de Verenigde Staten. De realiteit is dat golven van gevallen van misbruik gemeld werden in Canada… toen Groot-Brittannië… en Ierland… Australië… Er waren ook enkele spraakmakende gevallen van misbruik in Europa, zoals die in 1968 die leidde tot het aftreden van de Oostenrijkse kardinaal Hans Hermann Groer. Maar het Vaticaan probeerde de details van wat er gebeurde in bedwang te houden en hield vol dat dit o/p zich staande gevallen waren.
Vaticaanse functionarissen zoals wijlen kardinaal Dario Castrillon Hoyos uit Colombia voerden aan dat seksueel misbruik door geestelijken, als een wijdverspreid fenomeen, alleen een probleem was in Engelssprekende landen.
Eindelijk begonnen de hiërarchen in Rome en hun adviseurs in te zien dat dit niet klopte. Dus veranderden ze van tactiek en, zoals de Amerikaanse bisschoppen eerder in de crisis hadden gedaan, begonnen ze het probleem toe te schrijven aan de “bedenkelijke cultuur” in bovengenoemde landen, die alleen “zogenaamde slachtoffers aanmoedigt om beschuldigingen tegen priesters naar voren te brengen om schadeloos gesteld te worden”, want zoals iedereen weet, “de Kerk heeft diepe zakken”. Dit was lange tijd het verhaal van het Vaticaan.
Kijk eens goed op de kaart
Hopelijk kun je nu zien hoe dit werkt.
Aanvankelijk ontkennen de kerkelijke autoriteiten dat er een probleem is.
Wanneer ze vervolgens met de feiten worden geconfronteerd, pesten of beschuldigen ze de slachtoffers en klokkenluiders.
Als dat allemaal niet meer werkt, nemen ze een aantal “dramatische” maatregelen of stellen ze protocollen op om kritiek en woede te temperen.
En misschien – hopelijk – beginnen ze de volledige verantwoordelijkheid op zich te nemen voor hun slechte beleid en zetten ze eerste stappen om te genezen en toekomstig misbruik te voorkomen.
Uit de geschiedenis weten we dat het doorlopen van deze verschillende stadia tientallen jaren duurt. En het punt is dit: de meeste bisdommen over de hele wereld zijn nog niet eens verder gekomen dan de eerste stap.
In het Apostolisch Paleis, op slechts een steenworp afstand van de kantoren van het Staatssecretariaat van de Heilige Stoel, hangt een enorme kaart aan de muur . Iedereen die denkt dat de crisis rond seksueel misbruik door geestelijken zo goed als voorbij is, zou eens naar deze kaart moeten kijken.
De kaart laat de katholieke kerk zien als een gigantisch spinnenweb dat vrijwel de hele wereld omvat. Zelfs op de meest afgelegen plekken op aarde zijn er parochies en missieposten.
Katholieken moesten uiteindelijk toegeven dat het fenomeen van priesters die kinderen en adolescenten seksueel misbruikten nooit beperkt bleef tot de Verenigde Staten of andere Engelssprekende landen, want slachtoffers kwamen naar voren in delen van Europa en Latijns-Amerika. En nu nog zijn er plaatsen — in Afrika, Azië en Oost-Centraal-Europa — die het bestaan van seksueel misbruik door geestelijken in hun kerken blijven ontkennen.
In de achtertuin van de paus
En dan is er Italië… waar het aantal mensen aan het afnemen is, dat probeert de mythe in stand te houden dat er geen wijdverspreid probleem is. De schijnbaar onoverwinnelijke muur die er lang in geslaagd is het probleem verborgen te houden, begint nu scheuren te vertonen. Die muur was tot nu toe zo ondoordringbaar vanwege de heimelijke verstandhouding tussen de katholieke hiërarchie, politici, grote bedrijven en de reguliere media. Maar Italië – waar de sociale zeden nog steeds erg traditioneel zijn- ondanks het ‘leven en laten leven’-imago dat het land probeert overeind te houden – is aan het veranderen.
Veel Italianen (vooral die in Rome) neigen naar een antiklerikale houding, ook al zijn de meesten op zijn minst cultureel katholiek gebleven. Instellingen en organisaties die katholiek zijn of verbonden zijn met de institutionele kerk, vergeven nog steeds banen en verhuren huizen aan veel Italianen of hun familieleden. En dit heeft ertoe bijgedragen dat gewone burgers zich niet tegen deze heimelijke instandhouding verzetten.
Maar de situatie verandert met elke nieuwe generatie, en er zijn tekenen dat jongere Italianen het beu zijn om de kerk te beschermen. De bisschoppen kunnen mopperen over hoe oneerlijk het is om de katholieke kerk eruit te pikken en te klagen dat mensen negeren dat het misbruik van minderjarigen net zo veel of zelfs meer wijdverspreid is in andere sectoren van de samenleving — zoals paus Franciscus blijft doen, zelfs zo recent als op zijn terugvlucht uit Bahrein enkele dagen geleden. Maar dit is geen winnende strategie, bovendien slaat ze de plank volledig mis.
Franciscus heeft in zijn bijna tien jaar als bisschop van Rome geweldig werk verricht, maar hij krijgt geen hoge cijfers voor zijn omgang met seksueel misbruik. Zijn houding is op zijn best ambivalent.
Ja, hij heeft een denktank of adviesorgaan voor kinderbescherming opgericht. En hij hield een top over misbruik met de hoofden van alle nationale bisschoppenconferenties ter wereld.
Hij heeft ook enkele van de reeds bestaande mechanismen voor het omgaan met beschuldigde priesters versterkt en nieuwe protocollen uitgevaardigd voor het omgaan met bisschoppen die misbruik maken van (anderen en hun ambt).
Hij weet ook extreem sterke woorden en metaforen te vinden om misbruik te veroordelen.
“Vertrouw niet op vorsten”
Maar Franciscus is zeer selectief geweest over de manier waarop en op wie hij deze maatregelen heeft toegepast. Een aantal slachtoffers heeft ook beweerd dat hij nooit op hun persoonlijke brieven heeft gereageerd. Meest recent ervoer dat de vrouw die door kardinaal Ricard mishandeld is. Ze zei dat de pauselijke nuntius in Frankrijk haar had geïnformeerd dat de paus haar brief had ontvangen.
Het is ook frustrerend om te zien hoe Franciscus snel handelt om een hulpbisschop in Duitsland te ontslaan wegens verduistering. Maar in Frankrijk heeft hij een bisschop die seksueel wangedrag heeft toegegeven, gevraagd nog zes maanden in functie te blijven — om hem vervolgens toe te staan de mensen te vertellen dat hij “om gezondheidsredenen met pensioen ging”.
Het is niet prettig om te moeten zeggen dat paus Franciscus een deel van het probleem is, vooral niet nadat hem vorige week lof toekwam voor de gedurfde toespraken die hij in Bahrein hield.
Maar, zoals hier meer dan eens is gezegd, de paus is niet perfect. Ook hij maakt fouten. Hij heeft, net als al de zijnen, blinde vlekken en schaduwkanten. Dit is geen oordeel over of een aanval op zijn persoon. Het is alleen om te erkennen dat hij ook maar een mens is zoals de rest van ons.
De psalmist waarschuwt: “Vertrouw niet op vorsten.” (psalm146:3). Wij katholieken moeten dat voor ogen houden terwijl we door deze crisisperiode gaan. Ik ben er van overtuigd dat het uiteindelijk zal uitlopen op een complete implosie en ingrijpende transformatie van de huidige structuur van onze kerk.
Maar om de moed niet te verliezen of toe te geven aan de verleiding om weg te lopen, moeten we ook helder nadenken over wat we werkelijk geloven en in wie we werkelijk geloven.
En daarnaast is het essentieel om onze innerlijke hulpbronnen te cultiveren. We moeten ons geloof, onze hoop en onze liefde sterker in God verankeren in rustig persoonlijk gebed. Dit is de enige oplossing. Want al onze leiders en helden hebben voeten van leem. En al onze menselijke structuren zullen uiteindelijk instorten en ten gronde gaan. Maar – voor het geval het opnieuw moet worden herhaald – pas na de dood komt de opstanding. En het is op de opstanding dat christenen hun geloof baseren.
Volg me op Twitter@robinrome
Read more at: https://international.la-croix.com/news/letter-from-rome/the-churchs-implosion-its-gonna-get-worse-before-it-gets-better/16887
vertaling en bewerking: redactie www.deroerom.nl
beeld: https://rometips.nl/images/sint-pietersbasiliek-tickets.jpg