Doe alles uit liefde, niets omdat het moet. (Franciscus van Sales) |
Het was me eerlijk gezegd ontgaan, maar alweer twee weken geleden, op 24 januari, was het
de naamdag van de heilige Franciscus van Sales. Dat had ik moeten weten, want hij is de
patroonheilige van journalisten en schrijvers. Katholieke, wel te verstaan…
Al zouden ook andersdenkende vakgenoten een voorbeeld aan hem kunnen nemen. Want Franciscus werd geroemd voor zijn toegankelijke taal. De mensen begrepen moeiteloos wat hij schreef en dat is toch ook het streven en het doel van elke journalist?
Overigens: omdat mijn ouders niet konden weten dat ik journalist zou worden, hebben ze me vernoemd naar die andere Franciscus, die arme drommel uit Assisi.
Franciscus van Sales werd in 1567 geboren in het toenmalige kasteel van Sales, in de buurt van Annecy. Papa had zijn toekomst al uitgetekend, maar in plaats van een verstandshuwelijk en een onbezorgde materiële toekomst koos François voor een celibatair priesterleven. Hij studeerde wereldlijk- en kerkelijk recht in Parijs, werd in 1593 tot priester gewijd en vervolgens benoemd tot bisschop van Genève.
Dat was wat je tegenwoordig zou noemen een verdomd lastige post. Want Genève was een protestants bolwerk geworden. Katholieken waren er een opgejaagde minderheid die op straat werden nageroepen, uitgescholden, met stenen bekogeld.
Oók bisschop Franciscus, die er in zijn zwarte priestertoog met paarse knoopjes net zo moet zijn opgevallen als een groene parkiet in een zwerm mussen. Hij probeerde zoveel mogelijk met andersgelovigen in gesprek te gaan. En als dat niet lukte had hij een alternatief onder het motto: wie niet horen wil (of kan), moet lezen. Want hij is tevens de schutspatroon voor de doven!
Hij schreef boeken, maar ook pamfletten die bij de mensen wekelijks onder de deur werden geschoven; kernachtige preken met telkens aan het slot: ‘Wordt voortgezet in het volgend nummer’. Een soort feuilleton dus. Ons tegenwoordige huis-aan-huisblad avant la lettre…
Die aanpak was voor paus Pius XI voldoende om de al veel eerder heilig verklaarde Franciscus van Sales in 1923 uit te roepen tot de schutspatroon van journalisten, schrijvers en de katholieke pers. Nogmaals: vooral vanwege zijn toegankelijke taal.
Nou hebben we in onze samenleving niet over toegankelijke taal: op straat, in de Kamer, in voelbalstadions, in tv-praatshows en vooral op social media wordt uiterst toegankelijke taal gebruikt. Maar dat soort taalmisbruik bedoel ik niet.
Naar aanleiding van de naamdag van Franciscus van Sales heeft paus Franciscus de boodschap bekend gemaakt voor de komende jaarlijkse Werelddag van de Sociale Communicatiemiddelen, kortweg Mediazondag genoemd. Hij pleit voor ‘communiceren met het hart’.
Niet bij voorbaat harteloos veroordelen, maar luisteren, ‘omdat goede journalistiek niet bestaat zonder het vermogen om te luisteren’.
De paus moedigt katholieken aan om ook ongemakkelijke waarheden (van de christelijke boodschap) te durven verkondigen. ’Maar zonder agressieve retoriek en altijd met liefde, mededogen en een zuiver hart. Zo kunnen media voorkomen dat zij verontwaardiging voeden, woede opwekken en aansporen tot confrontatie’.
Maar misverstanden liggen – in alle soorten van dialoog – altijd op de loer, zoals blijkt uit de ‘Vers Per 7 juni 1951’ van de schrijver/dichter Jan Hanlo (1912-1969) :
Bedoel je Josje met de kleine ogen?
Nee, met de grote.
Bedoel je Josje met de schelle stem?
Nee, met de mooie.
Bedoel je Josje met het haar dat naar niets ruikt?
Nee, dat ruikt fijn.
Bedoel je Josje aan wie je nooit denkt?
Nee, aan wie ik altijd denk.
Bedoel je Josje, die nooit Engelse woorden wil opschrijven?
Nee, die dat juist wel graag doet.
Maar die dan met schrijfletters schrijft?
Nee, die met grote drukletters schrijft.
Maar die de woorden van een zin altijd van elkaar schrijft?
Nee, die veel woorden van de zin aan elkaar schrijft.
Bedoel je Josje die voor een scheepje spaart?
Nee, die voor een zaklantaarn spaart.
Bedoel je Josje, die niets om je geeft?
Nee, ik bedoel Josje die graag bij me is.
Ach ja, liefde maakt blind, al worden de eerste liefdesbrieven altijd met de ogen geschreven.
Daarom maakt liefde ook ziende…
lees: een zevental citaten van Franciscus van Sales
lees: Boodschap van paus Franciscus bgv WereldCommunicatiedag (in div talen)