Kerkvernieuwing door luisteren en dialoog. Een week lang praten de rooms-katholieke kerken uit 39 Europese landen in Praag over de door paus Franciscus aangezwengelde kerkvernieuwing. Ook vanuit Nederland nemen vier katholieken deel. ‘Hoe verkondigen wij het evangelie? Durven we al iets nieuws?’
U kunt de livestream van de Europese Vergadering van de Synode volgen.
Klik hier om de details van het programma te bekijken
PRAAG
De keuze voor de stad Praag is veelzeggend. Tsjechië geldt als het meest geseculariseerde land van Europa. In 2021 verklaarde slechts 18,7 procent van de bevolking zichzelf religieus of kerklid. Een eeuw eerder was dat nog meer dan 90 procent.
Het is in deze stad, waar het protestantisme van Johannes Hus al in de 15e eeuw wortel schoot – een dikke eeuw eerder dan Luther en Calvijn – en waar communisme en kapitalisme hun religieuze tol eisten, dat de Rooms-Katholieke Kerk op zoek wil naar inspiratie voor vernieuwing.
De ontmoeting duurt van 5 tot 12 februari en maakt deel uit van de drie jaar durende synode die paus Franciscus lanceerde over de vraag hoe de Katholieke Kerk een ‘synodale kerk’ kan worden, een kerk waarin alle gelovigen betrokken worden en niet slechts de hiërarchie over de hoofden van de gelovigen heen regeert. Op andere continenten vinden soortgelijke ontmoetingen plaats,
Europese katholieken gaan in Praag ‘op zoek naar een andere manier om kerk te zijn’
De Europese vergadering wordt georganiseerd door de Raad van Europese bisschoppenconferenties (CCEE). Deze sprak vooraf over ‘de diepgaande kerkelijke vernieuwing waarom het heilige God van God vraagt’ en wijst daarvoor op ‘het belang van luisteren en dialoog als methode van kerkelijk handelen’.
iets nieuws
‘Ik hoop dat we in Praag een open gesprek kunnen voeren over de missie van de kerk’, zegt de dominicaanse pater en theoloog Richard Steenvoorde. ‘Hoe verkondigen we het evangelie? Wat gaat er goed en waar schieten we samen te kort? Durven we al iets nieuws?’
Steenvoorde is een van de vier Nederlandse gedelegeerden in Praag, naast de voorzitter van de Nederlandse bisschoppen, Hans van den Hende, hoogleraar Monique van Dijk-Groeneboer en de voormalige kanselier van het bisdom Haarlem-Amsterdam, Lisette van Oordt die als celibataire leek verbonden is aan de gemeenschap Emmanuel. ……
Naast de 156 nationale gedelegeerden ter plaatse, zijn er ook nog 44 afgevaardigden van Europese kerkelijke bewegingen en verschillende afgevaardigden van andere christelijke kerken.
LEES OOK Volksraadpleging Franciscus laat onmondige katholieken ‘terugkeren uit collectieve ballingschap’
samenstelling
Maar vooral zijn er ook nog 390 online deelnemers, tien uit elk land. De Nederlands bisschoppen kozen er slechts negen: een uit elk van de zeven bisdommen (uit het bisdom Breda twee deeltijd-afgevaardigden) en een gedelegeerde van het militair ordinariaat, zeg maar het ‘legerbisdom’.
Het Vaticaan had gevraagd bij de samenstelling van de delegaties ‘bijzondere aandacht te schenken aan de aanwezigheid van vrouwen en jongeren (leken, mannen en vrouwen in opleiding, seminaristen); mensen die in armoede leven of gemarginaliseerd zijn, en degenen die rechtstreeks met deze groepen en personen in contact staan’. Maar deze drie vrouwen en zes mannen, die namens de Nederlandse gelovigen spreken, zijn op één uitzondering na allemaal direct of indirect in dienst bij de kerk, enkelen zijn zelfs directe medewerkers van hun bisschop. Dat maakt de representativiteit beperkt, al spreekt de woordvoerder over ‘een gevarieerde groep, met jong en oud, man, vrouw, seminarist, priester, leken, iemand verbonden met Sant’Egidio (armen en gemarginaliseerden)’.
boodschap
Vooral is er de vraag welke boodschap uit Nederland de dertien gedelegeerden zullen inbrengen. Vanuit Rome werd de bisschoppen opgedragen in elk van de bisdommen een ‘kerkelijk proces van beraadslaging’ te organiseren als reactie op het wereldwijde synthesedocument dat op 24 oktober 2022 in Rome werd gepubliceerd. Het is echter onhelder hoe dit proces in Nederland vorm heeft gekregen, hoe gelovigen zijn geraadpleegd en hoeveel reacties er zijn geweest. De woordvoerder van de bisschoppenconferentie kon of wilde daar geen antwoord op geven. Van alle zeven door deze krant benaderde bisdommen gaven er slechts twee antwoord.
In het bisdom Roermond is het synthesedocument ‘naar alle parochiebesturen en alle pastoraal benoemden gestuurd met het verzoek naar de vragen te kijken en deze eventueel te beantwoorden’, laat het bisdom weten. Daarnaast is de priesterraad om een reactie gevraagd en is er een oproep geweest in het online bisdom-magazine. Maar het aantal reacties bleef erg beperkt. ‘Een stuk of tien.’
Het bisdom Den Bosch was het actiefst. Het organiseerde in samenwerking met de Konferentie Nederlandse Religieuzen en het Netwerk Katholieke Vrouwen een door meerdere honderden mensen gevolgd digitaal symposium rond het synthesedocument. Een digitale vragenlijst leverde 43 antwoorden op, voor een derde afkomstig van groepen, samengevat in een aan de bisschoppenconferentie doorgestuurd document. Ook werd het in het bisdom in verschillende overlegorganen besproken.
Rome vroeg de bisschoppen de reacties te verzamelen en te bundelen in een synthesedocument. Dat is echter volgens de woordvoerder van de Nederlandse bisschoppen niet gebeurd. De Nederlandse delegatie in Praag zal ‘een korte presentatie’ houden tijdens welke ‘de reacties die vanuit bisdommen zijn ontvangen worden gedeeld’.
Brave en bange Nederlandse bisschoppen leveren matig huiswerk voor Synode