Een “gezamenlijke verklaring” van het Dicasterie voor Cultuur en het Dicasterie voor Integrale Menselijke Ontwikkeling verwerpt formeel “de concepten die de mensenrechten van inheemse volkeren niet erkennen, inclusief wat bekend is geworden als de juridische en politieke ‘doctrine van ontdekking’. “
Dankzij de dialoog met de inheemse volkeren “is de Kerk zich meer bewust geworden van hun lijden, in het verleden en het heden, als gevolg van de onteigening van hun land… om hun inheemse culturen te elimineren”, aldus een “gezamenlijke verklaring” uitgegeven door het Dicasterie voor Cultuur en Onderwijs en het Dicasterie voor de Bevordering van Integrale Menselijke Ontwikkeling,
Het document stelt dat de “Doctrine of Discovery” – een theorie die diende om de onteigening door soevereine kolonisatoren van inheems land van hun rechtmatige eigenaren te rechtvaardigen – “geen deel uitmaakt van de leer van de katholieke kerk.” Het maakt verder duidelijk verder dat de pauselijke documenten (bulla *)die dergelijke “rechten” verleenden aan koloniserende vorsten nooit deel hebben uitgemaakt van het leergezag van de Kerk.
Paus getuigt van “diepe spijt’ tegenover de inheemse volkeren in Canada
Deze belangrijke tekst, acht maanden na de boetereis van paus Franciscus naar Canada, bevestigt duidelijk de afwijzing door de katholieke kerk van de koloniserende mentaliteit. “In de loop van de geschiedenis”, herinnert het document zich, “hebben de pausen daden van geweld, onderdrukking, sociaal onrecht en slavernij veroordeeld, ook die gepleegd werden tegen inheemse volkeren.” Het neemt ook nota van de talrijke voorbeelden van bisschoppen, priesters, vrouwelijke en mannelijke religieuzen en lekengelovigen die hun leven hebben gegeven ter verdediging van de waardigheid van deze volkeren.” Tegelijkertijd erkent het dat “veel christenen slechte daden hebben begaan tegen inheemse volkeren waarvoor recente pausen bij talloze gelegenheden om vergeving hebben gevraagd”.
Met betrekking tot de zogenaamde “doctrine van ontdekking”, legt de verklaring uit: “Het juridische concept van ‘ontdekking’ werd vanaf de zestiende eeuw besproken door koloniale machten en vond bijzondere uitdrukking in de negentiende-eeuwse jurisprudentie van rechtbanken in verschillende landen, volgens waarop de ontdekking van land door kolonisten een exclusief recht verleende om, hetzij door aankoop of verovering, het eigendomsrecht op of het bezit van dat land door inheemse volkeren teniet te doen.” Volgens sommige geleerden vond deze “doctrine” zijn basis in verschillende pauselijke documenten, met name twee bulles van Nicolaas V, Dum diversas (1452) en Romanus Pontifex (1455); en Alexander VI’s bulla Inter caetera(1493). Dit zijn rechtshandelingen waarmee deze twee pausen de Portugese en Spaanse vorsten machtigden om eigendommen in gekoloniseerde landen in beslag te nemen door de oorspronkelijke bevolking te onderwerpen.
“Historisch onderzoek toont duidelijk aan dat de pauselijke documenten in kwestie, geschreven in een specifieke historische periode en gekoppeld aan politieke kwesties, nooit zijn beschouwd als uitingen van het katholieke geloof”, aldus de verklaring. Desalniettemin erkent de kerk dat deze pauselijke bulles geen recht deden aan de gelijke waardigheid en rechten van inheemse volkeren.” De verklaring vervolgt: “Het voegt eraan toe dat” de inhoud van deze documenten voor politieke doeleinden werd gemanipuleerd door concurrerende koloniale machten om immorele daden tegen inheemse volkeren te rechtvaardigen die soms werden uitgevoerd zonder tegenstand van kerkelijke autoriteiten. De twee dicasteries bevestigen daarom: “Het is alleen rechtvaardig om deze fouten te erkennen, de verschrikkelijke effecten van het assimilatiebeleid en de pijn die inheemse volkeren ervaren, te erkennen en om gratie te vragen.”
De verklaring citeert vervolgens de woorden van paus Franciscus: “Nooit meer kan de christelijke gemeenschap zich laten besmetten door het idee dat de ene cultuur superieur is aan de andere, of dat het legitiem is om manieren te gebruiken om andere te dwingen.” De Verklaring gaat verder met te zeggen dat, “in niet mis te verstane bewoordingen, het leergezag van de Kerk het respect hooghoudt dat ieder mens verschuldigd is”, en concludeert: “De katholieke Kerk verwerpt daarom die concepten die de inherente mensenrechten van inheemse volkeren niet erkennen, inclusief wat bekend is geworden als de juridische en politieke ‘doctrine van ontdekking’.”
“De katholieke kerk verwerpt daarom die concepten die de inherente mensenrechten van inheemse volkeren niet erkennen, inclusief wat bekend is geworden als de juridische en politieke ‘doctrine van ontdekking’.”
De verklaring herinnert aan de “talrijke en herhaalde” verklaringen van de kerk en de pausen ten gunste van de rechten van inheemse volken, te beginnen met de bul Sublimis Deus van Paulus III uit 1537, die plechtig verklaarde dat inheemse volken “geenszins mogen worden beroofd van hun vrijheid of het bezit van hun eigendom, ook al staan ze buiten het christelijk geloof; en dat zij vrij en legitiem mogen en moeten genieten van hun vrijheid en bezit van hun eigendom; evenmin mogen ze op enigerlei wijze tot slaaf worden gemaakt; mocht het tegendeel gebeuren, dan is het nietig en heeft het geen effect.”
Concluderend merkt de Verklaring op dat, meer recentelijk, “de solidariteit van de Kerk met inheemse volken aanleiding heeft gegeven tot de sterke steun van de Heilige Stoel voor de beginselen die zijn vervat in de Verklaring van de Verenigde Naties over de Rechten van Inheemse Volkeren.” Het voegt eraan toe: “de implementatie van die principes zal de levensomstandigheden verbeteren en de rechten van inheemse volkeren helpen beschermen en hun ontwikkeling vergemakkelijken op een manier die hun identiteit, taal en cultuur respecteert.”
Het tijdschrift Streven publiceerde een uitvoerig en genuanceerd artikel over boven beschreven problematiek, klik hier, waaruit blijkt dat er ook onder de Spanjaarden veel discussie was over de geoorloofdheid van de kolonisatie en over de behandeling van de oorspronkelijke bewoners.
lees ook de verklaring van kardinaal Czerny naar aanleiding van deze publicatie
- bulla Een pauselijke bul bevat normaliter instructies en exhortaties, openbaarmakingen. In de oorkondeleer wordt de term bul gereserveerd voor plechtige pauselijke oorkonden die voorzien zijn van een bulla, een gouden of loden zegel. (Wikipedia)
bron: Vatican News
beeld: https://isgeschiedenis.nl/amerikaanse indianen in reservaat