De voorbereidingen op de synode laten zien dat de Kerk aan het breken is, misschien zelfs implodeert.
De voorbereidende fase van de Synode op lokaal niveau wekte wantrouwen in Rome. De breuken die deze enorme reflectie over de toekomst van het katholicisme aan het licht bracht, zouden kunnen leiden tot de implosie van de Kerk.
Door Jean-Louis Schlegel | Frankrijk in La Croix International)
Velen vragen zich af wat er uit de Wereldsynode, de “Synode over synodaliteit ” zal komen, waarvan de eerste zitting in oktober aanstaande in Rome zal worden gehouden. En als ze deze bezorgdheid uiten, is dat omdat ze twijfels hebben. Dat ondanks de bemoedigende toon van de mensen die het synodale proces leiden: de kardinalen Jean-Claude Hollerich en Mario Grech, en zuster Nathalie Becquart. Er zijn een aantal redenen voor deze bezorgdheid. Allereerst is er misschien de teleurstelling die is ontstaan door eerdere synodevergaderingen.
Maar we horen nu ook bisschoppen zeggen dat het belangrijkste de gebeurtenis zelf is, meer dan de resultaten ervan. Voor de voorbereiding – en hopelijk ook voor de nasleep ervan – zal dit ongekende synodeproces een aanzienlijk aantal katholieken in de wereld hebben gemobiliseerd en uitgenodigd om “samen op weg te gaan”. Anderen zeggen dat ze de voorkeur geven aan een kerk die voorgoed synodaal is geworden. Met andere woorden, een kerk die permanent in beweging is, in plaats van een kerk die kiest voor incidentele hervormingen die dan snel vergeten worden, wat een algemeen gevoel van inertie versterkt. Dit is allemaal waar, maar is het niet om teleurstelling bij voorbaat te voorkomen dat we deze opmerkingen maken die de verwachtingen verlagen?
Problemen die mensen boos maken
De verwachtingen zijn bekend, dankzij feedback van de basis – dat wil zeggen de parochies, gemeenschappen en andere groepen die in de eerste fase hebben gereageerd. Overal hebben katholieken de wens tot hervorming uitgesproken met een aandrang die deels algemeen is, deels verschillend per continent. Bij het lezen van de verzoeken en wensen hoef je geen hooggeplaatste geestelijke te zijn om te zien welke kwesties in alle rust kunnen worden aangepakt en welke op de agenda van de synode problemen zullen veroorzaken.
Ook al zijn de antwoorden niet eenvoudig, men kan altijd discussiëren over de uitsluiting van mensen in de marge (homoseksuelen, polygamisten, jongeren, vrouwen…), openheid voor buitenlanders, een heropleving van de voorkeursoptie voor de armen, economisch kolonialisme, nieuwe ongelijkheden als gevolg van de klimaatverandering, de kloof tussen de hiërarchische kerk en de synodale kerk of tussen het Romeinse centrum en haar periferieën, en – natuurlijk – de omvang en gevolgen van een secularisatie die overal voelbaar is.
Maar het zal een andere zaak zijn als het gaat om de rol en status van priesters (verplicht celibaat), vrouwen in de Kerk (hun uitsluiting van het diaconaat en het priesterschap), en de uitoefening van kerkelijke macht/gezag. Dan zijn er ook nog de leerstellige en pastorale gevolgen met betrekking tot de systemische oorzaken van seksueel misbruik, die dringend en snel moeten worden aangepakt wil de Kerk enige geloofwaardigheid herwinnen.
De plenaire vergadering die de Franse Bisschoppenconferentie (CEF) eind maart in Lourdes hield, stond in het teken van de voorstellen van de werkgroepen die waren opgericht nadat de Onafhankelijke Commissie voor seksueel misbruik in de kerk (CIASE) haar rapport had uitgebracht. Als de meer dan voorzichtige reacties van de Franse bisschoppen een voorbode zijn van wat er met de autoriteiten in Rome gaat gebeuren, kan men niet al te optimistisch zijn.
Een goede protestantse kerk
Het synodale pad dat Duitse katholieken bewandelden, had met belangstelling en welwillendheid kunnen worden bekeken. Maar het zeer hardnekkige verzet van de Romeinse Curie tegen alle intellectueel goed gefundeerde beslissingen van die synodale vergadering (die een gelijk aantal geestelijken en leken omvatte) voorspelt niet veel goeds. Paus Franciscus nam zelfs de vrijheid om ironisch te zeggen dat Duitsland al een zeer goede protestantse kerk heeft en dat er geen behoefte is aan een tweede…
Maar voor zover ik weet, heeft het synodale pad – dat rechtstreeks werd ingegeven door de schande en het diskrediet dat voortkwam uit de onthullingen over seksueel misbruik – nooit het gezag van de paus of de hem verschuldigde gehoorzaamheid in twijfel getrokken.
Het enige obstakel dat we liever negeren
Maar laten we eerlijk zijn, de vrees dat mensen die deelnamen aan de voorbereidende vergaderingen teleurgesteld zullen worden, is voorbarig. Laat de synodale discussie over de voorstellen die van onderop komen, plaatsvinden, zonder vooruit te lopen op de resultaten. Misschien komen de deelnemers in een onvoorziene dynamiek van aggiornamento terecht , zoals tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-65).
Maar het zou in ons belang zijn om een formidabele moeilijkheid die tijdens de voorbereidende fase van de synode aan de oppervlakte kwam en vervolgens zeer snel werd genegeerd, niet onder het tapijt te vegen, namelijk de bevestiging dat de katholieke kerk momenteel in een staat van fragmentatie en zelfs implosie verkeert. Veel priesters – de gewone en essentiële overbrengers van de besluiten van de synode – onthielden zich van deelname aan het synodale overleg of deden niets om het op gang te brengen of te promoten.
Er was ook weinig of geen deelname van leken onder de 40-45 jaar, terwijl de weinige jonge deelnemers die zich wel uitspraken de meest conservatieve standpunten innamen. Is het nodig om te zeggen dat de traditionalistische familie op sociale netwerken en in haar eigen media op grote schaal haar verbittering en afwijzing van de in haar ogen te progressieve conclusies van de basisraadpleging heeft herhaald?
Trads en conciliaires
De “trads”, zoals ze worden genoemd, beschouwen het woord “hervorming” (van structuren en het kerkelijk systeem) als beledigend. Ze geloven alleen in persoonlijke bekering, in individuele fouten, in de noodzaak om intenser te bidden en te aanbidden, in een herleving van vroomheid en aanbidding. Het achter zich laten van het Tweede Vaticaans Concilie zou voor velen van hen goed nieuws zijn. En ze zouden gelukkiger zijn als er in de kerk minder over seksueel misbruik zou worden gesproken. Bovendien zijn ze goed bezig met het rekruteren van priesters en jongeren voor hun zaak, in tegenstelling tot hun conciliaire tegenstanders… degenen die het programma voor de synode hebben opgesteld!
Er werd ook op gewezen dat de raadplegingen in Frankrijk werden gedomineerd door dezelfde “elitaire” component waarvoor paus Franciscus ook de synodale weg in Duitsland bekritiseerde. In feite waren de meeste mensen die betrokken raakten bij de synodale vergaderingen toegewijde parochianen, insiders van de kerk en activisten die theologie hebben gestudeerd of een speciale opleiding hebben genoten, leden van de katholieke media, enzovoort… Met andere woorden, in Frankrijk zoals overal elders , waren degenen die deelnamen gemotiveerde en gecultiveerde katholieken uit de midden- en hogere middenklasse die de “conciliaire” generatie van de kerk vormen, een groep die niet erg geliefd is bij de “trads”.
We bevinden ons dus voor twee groepen aan de tegenovergestelde uiteinden van het spectrum. Kan de ‘multipolaire kerk’ (de uitdrukking van Nathalie Becquart) – gekenmerkt door verschillen tussen de generarties en sterk verdeeld door haar recente verleden – verzoend worden? Het is moeilijk voor te stellen, omdat we nu te maken hebben met radicaal tegengestelde en parallelle visies op de Kerk, de liturgie, het priesterschap, het geloof en de moraal, het christelijk leven in de moderne wereld en – ten slotte – de betekenis van religie en het ‘heilige’. . Maar is dit niet precies waar we het ook over zouden moeten hebben op de Synode?
Jean-Louis Schlegel (geb. 1946) is een Franse katholieke filosoof en godsdienstsocioloog. Hij is ook redacteur en auteur van talrijke boeken en artikelen.
bron: La Croix International
vertaling en bewerking: www.deroerom.nl
beeld:https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/kerk_na_oorlogshandelingen_gezien_vanuit_het_zuidwesten_-Geysteren–20325241-_RCE.jpg