Franciscus’ poging om een gebroken kerk te genezen door middel van synodaliteit
Door Robert Mickens in La CroixInternational
Paus Franciscus heeft een echt “team van rivalen” samengesteld voor zijn gedurfde project om het gevoel van gemeenschap, participatie en missie van de katholieke kerk te hervormen en nieuw leven in te blazen.
Wat hebben kardinaal Gerhard Müller en pater James Martin SJ met elkaar gemeen? Ze zijn allebei rooms-katholieke geestelijken die ertoe tenderen polariserende figuren in de kerk te zijn. De eerste is een held van de traditionalisten, terwijl de tweede een voorvechter is van degenen die hervorming willen. En nu zijn de Duitse kardinaal en de Amerikaanse jezuïet beide stemgerechtigde leden van de komende bijeenkomst van de synode – door directe benoeming door paus Franciscus.
Het secretariaat van de Synode heeft op 7 juni de volledige lijst (uiteraard alleen in het Italiaans) gepubliceerd van degenen die zullen deelnemen aan de XVIe Gewone Algemene Vergadering van de Bisschoppensynode, die van 4 tot 29 oktober in het Vaticaan zal plaatsvinden. En terwijl de meeste van de prelaten die op de lijst staan ofwel zijn gekozen door nationale of regionale bisschoppenconferenties, of (zoals in het geval van de hoofden van de Romeinse Curie-afdelingen ambtshalve zullen deelnemen), heeft de paus meer dan 50 anderen uitgekozen.
Hij heeft 10 mensen geselecteerd uit 20 kandidaten — leken en geestelijken — die waren voorgedragen door de bisschoppen van elk van de zeven continenten. De 70 mensen die de paus koos, namen allemaal deel aan de continentale synodale bijeenkomsten die enkele maanden geleden werden gehouden.
Een balans bereiken
Wat is er interessant aan “Bergoglio’s List” — om de titel te lenen van een boek dat in 2013 uitkwam en probeerde “het onvertelde verhaal” te vertellen van “hoe een jonge Franciscus een dictatuur trotseerde en tientallen levens redde” tijdens de oorlog in zijn geboorteland Argentinië – genaamd “vuile oorlog” – is dat onze nu veel oudere Franciscus probeert het synodale proces te gebruiken, in weerwil van het wijdverspreide cynisme en onverschilligheid, om de Kerk te redden van interne polarisatie.
Het is zeker een act van hoge acrobatiek. En zijn beslissing om zowel Müller als Martin uit te nodigen, laat zien dat hij zich er terdege van bewust is dat katholieken van alle standpunten deel moeten uitmaken van het synodale proces, zijn gedurfde project om het gevoel van gemeenschap, participatie en missie van de Kerk te hervormen en nieuw leven in te blazen. Bij velen leefde het gevoel dat Franciscus voor de sessie van komende oktober vooral voorstanders van zijn benadering zou uitnodigen en slechts een enkeling als kardinaal Müller die gerekend wordt tot de critici van dit pontificaat en/of het synodale proces.
Maar wie nauwkeuriger analyseert moet tot de conclusie komen dat de paus op indrukwekkende wijze heeft geprobeerd een evenwicht te vinden. Sommige bisschoppenconferenties (zoals die in de Verenigde Staten) hebben afgevaardigden gekozen die vijandig of onverschillig zijn ten opzichte van Franciscus’ pontificaat . In antwoord daarop heeft Franciscus persoonlijk afgevaardigden aangewezen uit diezelfde regio’s die zijn aanhangers zijn. Aan de andere kant heeft Franciscus meer “traditionele” deelnemers aan de synodevergadering benoemd uit plaatsen zoals Duitsland, waar de zogenaamde “progressieven” werden gekozen door de bisschoppenconferentie.
Een ander opmerkelijk initiatief
Franciscus heeft ook een andere complete nieuwigheid in de structuur van de synode geïntroduceerd, die grotendeels onopgemerkt is gebleven of is afgedaan als iets van weinig betekenis. En dat heeft te maken met wie de synodevergaderingen voorzit. De bisschop van Rome is de voorzitter van de bisschoppensynode, maar gewoonlijk benoemt hij drie kardinalen om tijdens de algemene vergaderingen als “afgevaardigde voorzitter” te dienen. Waarom kardinalen? Vanzelfsprekend, want zij zijn de mannen op de hoogste trede van de hiërarchie. Alleen kardinalen kunnen de paus kiezen en degene die gekozen wordt is bijna altijd een kardinaal. Dus natuurlijk kiezen pausen kardinalen als hun legaten en, in het geval van de synode, hun plaatsvervangers om de werksessies te leiden. Maar paus Franciscus heeft nu die 56 jaar oude gewoonte verlaten en heeft negen afgevaardigde presidenten aangesteld waarvan slechts één de rode hoed draagt, kardinaal Carlos Aguiar van Mexico-Stad.
Onder de andere acht is een patriarch uit de Oosterse Kerk uit Egypte, drie bisschoppen (uit Ecuador, Australië en de Verenigde Staten), een Italiaanse priester, een religieuze zuster uit Mexico en een vrouwelijke lekenzendelinge uit Japan.
De boodschap hier is dat elk lid van het Volk van God (zowel gewijd als niet-ingewijd) de vergadering van de synode kan voorzitten als afgevaardigde van de paus. Dit is een radicale stap voorwaarts die de meeste mensen lijken te hebben gemist. Misschien komt dat omdat de taken van een president-afgevaardigde als louter ceremonieel werden beschouwd. Maar ceremonie en symbool in de Kerk betekenen bijna altijd een diepere of grotere werkelijkheid. De innovatie van Franciscus op dit punt moet op zijn waarde worden geschat. Hiermee heeft de paus een belangrijk signaal afgegeven door lekengelovigen toe te staan de synodale procedure voor te zitten.
We zijn nog maar net begonnen
Er valt zeker meer te zeggen over de deelnemerslijst die de paus heeft samengesteld voor de bijeenkomst in oktober. Er zijn 364 leden met stemrecht, waaronder 52 vrouwen – slechts twee minder dan het aantal kardinalen dat zal deelnemen. Er zijn ook een aantal jonge mensen die stemgerechtigd zijn, van wie sommigen nog steeds een universitaire studie volgen.
Franciscus’ opname van kardinaal Müller is buitengewoon belangrijk, gezien het feit dat de paus de Duitse theoloog in 2017 niet opnieuw benoemde als hoofd van de toenmalige Congregatie voor de Geloofsleer, maar hem liet gaan — op slechts 69-jarige leeftijd – ambteloos. Maar Müller, die behoorlijk kritisch is geweest over de vernieuwde synodale procedures, is niet de enige voormalige leerstellige chef – of “gepensioneerd” hoofd van een Vaticaans kantoor – die de paus heeft uitgenodigd voor de komende synodevergadering. Kardinaal Luis Ladaria SJ, die Müller opvolgde en in september met pensioen gaat, zal ook stemgerechtigd lid zijn. Een compleet trio ontstaat met de pasbenoemde Manuel Fernandez die Ladari in september opvolgt. Franciscus heeft ook kardinaal Marc Ouellet tot lid van de assemblee van oktober gemaakt. De Frans-Canadese, die dertien jaar hoofd was van het Dicasterie voor Bisschoppen, is een discipel van de theologie van Joseph Ratzinger/Benedictus XVI. En de lijst, zoals ze zeggen, gaat maar door…
Maar het synodale proces is, om heel eerlijk te zijn, nog maar net begonnen. En niemand weet zeker waar het toe zal leiden, vooral niet met de honderden deelnemers die verschillende ervaringen, passies, hoop, angsten en verwachtingen meebrengen naar deze eerste van de twee algemene bijeenkomsten. Door de Kerk op deze onduidelijke reis te lanceren, heeft Franciscus – die in december 87 wordt – ofwel een proces in gang gezet dat zal leiden tot de verjonging van de Kerk, ofwel heeft hij een doos van pandora geopend die haar implosie alleen maar zal bespoedigen.
Eind oktober hebben we een beter idee waar het aan ligt.
Volg mij op Twitter @robinrome
Bekijk de lijst van participanten aan de sessie van oktober
Read more at: https://international.la-croix.com/news/letter-from-rome/bergoglios-list-the-popes-bid-to-heal-a-broken-church-through-synodality/18101