Paus ontvangt Fernando Ocáriz, leider van Opus Dei in audiëntie
Zo ontnam paus Franciscus het machtige Opus Dei tijdens twee zomervakanties zijn exclusieve privileges
ACHTERGROND
door Hendro Munsterman in het Nederlands Dagblad
Het Opus Dei gold jarenlang als machtig conservatief instituut met invloed tot in de hoogste Vaticaanse kringen. Paus Johannes Paulus II schiep er zelfs speciaal een eigen structuur voor die het volledige vrijheid bood. Maar paus Franciscus heeft dat alles stilletjes tijdens twee zomervakanties teruggedraaid.
Fictie en non-fictie
Over het Opus Dei doen nogal wat verhalen de ronde. Onzinverhalen ook, niet het minst geholpen door fictieboeken als de Da Vinci Code. Daarin wordt het Opus Dei graag opgevoerd om dankzij excentriek en mysterieus beschreven personages de literaire spanning te verhogen.
Het echte Opus Dei telt momenteel 93.000 leden in bijna zeventig landen. Van hen is 98 procent leek (57 procent is vrouw). Deze leken hebben een celibaatsgelofte afgelegd, wonen in gemeenschappelijke huizen en zijn beroepsmatig veelal buiten-kerkelijk actief. Of zij zijn gehuwd en op lossere wijze aan het Opus Dei verbonden. Onder de leden bevinden zich bijna 2100 priesters. Het Opus Dei (letterlijk: werk van God) werd in 1928 opgericht door de Spaanse priester José María Escrivá de Balaguer. In 1982 werd het een ‘personele prelatuur’, een door het Tweede Vaticaanse Concilie bedachte structuur, door Johannes Paulus II opgetuigd voor, en precies op maat gesneden van het Opus Dei.
hoogopgeleid
De Poolse paus van achter het ijzeren gordijn waardeerde het conservatisme en de afkeer van het communisme van de beweging. Tijdens de eerste jaren van haar bestaan hadden meerdere vooraanstaande leden intense banden met de Spaanse dictatuur, hoewel dat nooit officieel beleid was.
Het Opus Dei liep vanaf 1928 tegelijkertijd ook heel progressief op de katholieke troepen vooruit door volop in te zetten op de medeverantwoordelijkheid van leken voor het leven van de kerk. Ook wees het op de roeping van leken om in het gewone dagelijks leven naar heiligheid te streven. Deze zaken werden in de rest van de kerk pas sinds het Tweede Vaticaans Concilie gemeengoed.
Voor Johannes Paulus II verenigde het Opus Dei zo het beste van twee werelden: enerzijds conservatief en anderzijds dankzij gemotiveerde en veelal hoogopgeleide leken in staat om de door hem gelanceerde ‘nieuwe evangelisatie’ van Europa te bewerkstelligen.
Het werd dus een ‘personele prelatuur’, een soort bisdom zonder grondgebied, hiërarchisch georganiseerd met een ‘prelaat’ aan het hoofd.
bepalinkje
In 1982 leidde dat al tot grote protesten, met name van bisschoppen. Leden van het Opus Dei onttrokken zich zo namelijk aan elk ander kerkelijk gezag. Zij vielen direct onder de paus, hoefden nergens anders verantwoording af te leggen en dreigden volgens critici een parallelle kerk te worden. s’
Paus Franciscus lijkt naar die critici van toen geluisterd te hebben. In drie stappen heeft hij alle exclusiviteit en privileges flink ingeperkt.
Lees het volledige artikel in het Nederlands Dagblad
beeld: Vatican Media