Een week na de publicatie van de nieuwe apostolische exhortatie van paus Franciscus publiceren we een reflectie van de Osservatore Romano over het verband tussen ‘Laudate Deum’ en de komende VN-conferentie over klimaatverandering, COP28.
“Acht jaar zijn verstreken sinds ik de encycliek Laudato si’ publiceerde , toen ik met jullie allemaal, mijn broeders en zusters van onze lijdende planeet, mijn oprechte zorgen over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis wilde delen. Toch ben ik met het verstrijken van de tijd tot het besef gekomen dat onze reacties niet adequaat zijn geweest, terwijl de wereld waarin we leven aan het instorten is en wellicht het breekpunt nadert. Naast deze mogelijkheid is het onbetwistbaar dat de gevolgen van de klimaatverandering steeds meer schade zullen toebrengen aan de levens en gezinnen van veel mensen. We zullen de gevolgen ervan voelen op het gebied van de gezondheidszorg, bronnen van werkgelegenheid, toegang tot hulpbronnen, huisvesting, gedwongen migraties, enz.” (2).
In deze woorden vinden we duidelijk de redenen die paus Franciscus ertoe brachten, door middel van de apostolische exhortatie Laudate Deum , een beroep te doen op “alle mensen van goede wil” om de nodige aandacht te besteden aan de “klimaatcrisis”.
In het korte maar krachtige pauselijke document verwijzen veel passages naar de volgende Conferentie van de Partijen bij het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (COP28), die van 30 november tot 12 december 2023 in Dubai zal plaatsvinden. 198 landen hebben zich aangesloten bij de Conventie, inclusief de Heilige Stoel. Op woensdag 11 oktober werd de kandidaat-president van COP28, Zijne Excellentie Dr. Sultan Ahmed Al Jaber, ontvangen door de Heilige Vader.
COP28-voorzitter: ‘We moeten de uitstoot tegen 2030 met 22 gigaton verminderen’
“Als we vertrouwen hebben in het vermogen van mensen om hun kleine belangen te overstijgen en in grotere termen te denken, kunnen we blijven hopen dat COP28 een beslissende versnelling van de energietransitie mogelijk zal maken, met effectieve toezeggingen die onderworpen zijn aan voortdurend toezicht. Deze Conferentie kan een koerswijziging betekenen, waaruit blijkt dat alles wat sinds 1992 is gedaan in feite serieus was en de moeite waard was, anders zal het een grote teleurstelling zijn en het goede dat tot nu toe is bereikt in gevaar brengen” (54).
Het vermijden van deze “teleurstelling” is de zorg van iedereen: het is een proces dat talloze “actoren” in twijfel trekt, die min of meer direct worden genoemd in Laudate Deum , in de hoop dat hun interactie ervoor kan zorgen dat “ethiek de voorrang zal krijgen boven lokale of contingente belangen” (39) en reageren op het “falen van geweten en verantwoordelijkheid” dat door Laudato Si aan de kaak werd gesteld (169).
De wetenschappers
Eén van deze actoren is de wetenschappelijke gemeenschap, die zich inzet om te benadrukken wat het eerste hoofdstuk van Laudato si’ in herinnering brengt: “Wat gebeurt er met ons gemeenschappelijk huis”.
Na acht jaar van deze “profetische” tekst merkt het Laudate Deum op dat “het niet langer mogelijk is om te twijfelen aan de menselijke – ‘antropische’ – oorsprong van de klimaatverandering” (11) en dat we helaas “nu niet in staat zijn de klimaatverandering een halt toe te roepen” . de enorme schade die we hebben aangericht. We hebben nauwelijks tijd om nog meer tragische schade te voorkomen” (16). Geconfronteerd met deze verontrustende observatie kunnen we niet inactief of onverschillig blijven, maar “er is dringend behoefte aan een breder perspectief, een perspectief dat ons in staat kan stellen de wonderen van de vooruitgang te waarderen, maar ook serieuze aandacht te besteden aan andere effecten die een eeuw geleden waarschijnlijk ondenkbaar waren ” (18).
De ondernemers
Dit is waar een andere actor in het spel komt: de ondernemerswereld, die de belangrijke rol heeft om proactief te reageren op dit gevoel van urgentie vanuit de wetenschappelijke gemeenschap en op intelligente wijze een snelle transitie te bevorderen, waarbij we echt voor ons gemeenschappelijke huis zorgen.
Volgens Laudato si’ “is zakendoen een nobele roeping, gericht op het produceren van rijkdom en het verbeteren van onze wereld. Het kan een vruchtbare bron van welvaart zijn voor de gebieden waarin het actief is, vooral als het het scheppen van banen beschouwt als een essentieel onderdeel van zijn dienstverlening aan het algemeen welzijn” (129); in dit perspectief Laudate Deumonderstreept dat “ook vaak wordt gehoord dat inspanningen om de klimaatverandering te beperken door het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen en schonere energiebronnen te ontwikkelen, zullen leiden tot een vermindering van het aantal banen. Wat er gebeurt is dat miljoenen mensen hun baan verliezen als gevolg van de verschillende gevolgen van de klimaatverandering: de stijgende zeespiegel, droogtes en andere verschijnselen die de planeet beïnvloeden, hebben veel mensen op drift doen raken. Omgekeerd kunnen de transitie naar hernieuwbare vormen van energie, mits goed beheerd, en de inspanningen om zich aan te passen aan de schade veroorzaakt door de klimaatverandering, talloze banen in verschillende sectoren genereren. Dit vereist dat politici en bedrijfsleiders zich er zelfs nu al mee bezig moeten houden” (10).
Jongeren – nieuwe generaties
Dit kan alleen een positieve impact hebben op een derde actor: jongeren en nieuwe generaties. Het is overduidelijk de plot van Laudate Deum draait om hen: “Wat van ons wordt gevraagd is niets anders dan een zekere verantwoordelijkheid voor de erfenis die we zullen achterlaten als we deze wereld verlaten” (18). Ik denk aan de toespraak van paus Franciscus tot universiteitsstudenten tijdens de Wereldjongerendag in Lissabon op 3 augustus 2023: “Werk dus aan een nieuwe ‘choreografie’, een choreografie die de ‘dans’ van het leven respecteert door de menselijke persoon centraal te stellen. het midden. […] Deze oude man spreekt nu tegen je – want ik ben een oude man! – droom ook dat de jouwe een generatie leraren zal worden! Leraren van de mensheid. Leraren van mededogen. Leraren van nieuwe kansen voor onze planeet en haar bewoners. Leraren van hoop. En leraren die het leven op onze planeet verdedigen, die vandaag de dag wordt bedreigd met ernstige ecologische schade”. Hier wordt de hefboom op het gebied van onderwijs en opleiding een essentiële factor.
Maatschappelijk Middenveld
Het maatschappelijk middenveld is een vierde actor. In navolging van de woorden van de encycliek Fratelli tutti dat “veel groepen en organisaties binnen het maatschappelijk middenveld helpen de tekortkomingen van de internationale gemeenschap, haar gebrek aan coördinatie in complexe situaties, haar gebrek aan aandacht voor fundamentele mensenrechten” te compenseren (175), Laudaat Deumbenadrukt dat “op de middellange termijn de mondialisering spontane culturele uitwisselingen, grotere wederzijdse kennis en processen van integratie van volkeren bevordert, die uiteindelijk een multilateralisme “van onderaf” uitlokken en niet louter een multilateralisme dat wordt bepaald door de machtselites. De eisen die van onderuit over de hele wereld opkomen, waarbij activisten uit heel verschillende landen elkaar helpen en steunen, kunnen er uiteindelijk toe leiden dat de machtsbronnen onder druk komen te staan. Het is te hopen dat dit zal gebeuren met betrekking tot de klimaatcrisis” (38).
De overheden
Een vijfde actor wordt vertegenwoordigd door de overheden. COP 28 zal worden georganiseerd en voorgezeten door de Verenigde Arabische Emiraten. Het land, een grote exporteur van fossiele brandstoffen, maakt al bijna twintig jaar een energietransitie door. Als voorzitterschap van de COP28 ontwikkelde het een actieagenda met vier belangrijke pijlers: het versnellen van een rechtvaardige en ordelijke energietransitie, het regelen van de klimaatfinanciering, het focussen op mensen, de natuur, het leven en het levensonderhoud, en het ondersteunen van alles met volledige inclusiviteit. “Opkomende krachten worden steeds relevanter en zijn feitelijk in staat belangrijke resultaten te behalen bij het oplossen van concrete problemen […]. Juist het feit dat antwoorden op problemen uit elk land kunnen komen, hoe klein ook, leidt ertoe dat multilateralisme als een onvermijdelijk proces wordt gepresenteerd” (40).
Geeft Cop28 een impuls?
In feite heeft Cop 28 een belangrijke kans om een echte impuls te geven aan de transitie, gericht op het algemeen welzijn en de toekomst van onze kinderen: “de meest effectieve oplossingen zullen niet alleen voortkomen uit individuele inspanningen, maar vooral uit belangrijke politieke beslissingen op nationaal en internationaal niveau” (69). Het is een complex, maar noodzakelijk proces, voor de mensheid vandaag en morgen, dat de betrokkenheid van iedereen vereist, in het besef dat ‘alles met elkaar verbonden is’ en ‘niemand alleen wordt gered’ (19) en dat ‘er geen blijvende veranderingen zijn zonder culturele veranderingen’. veranderingen, zonder dat de levensstijl en overtuigingen binnen samenlevingen volwassener worden, en er zijn geen culturele veranderingen zonder persoonlijke veranderingen” (70). “Want als mensen beweren de plaats van God in te nemen, worden ze hun eigen ergste vijanden” (73).
bron: Osservatore Romano
beeld: pexels.com