Eilat, Israël: De Kleine Prins en een roos op een blauwe asteroïdeplaneet, beeldhouwwerk naar het beroemde werk van Antoine de Saint-Exupery / © AllyE ( shutterstock )
Een piloot met een boodschap van vrede
Samen met de Bijbel is het moderne sprookje van de Kleine Prins een van de meest vertaalde werken ter wereld. Er was lange tijd weinig bekend over hoe het boek geschreven was. De auteur, Antoine de Saint-Exupéry, verdween in de cockpit.
“Alleen met je hart kun je goed zien. Wat essentieel is, is onzichtbaar voor de ogen”: deze uitspraak is niet alleen bekend bij literatuurkenners. De kleine prins die de wijze woorden spreekt, heeft generaties mensen betoverd met zijn verhaal over vriendschap en vertrouwen. Themaparken en 3D-films zijn gewijd aan het tijdloze literaire origineel. De schrijver/piloot is nooit meer teruggekeerd van de vlucht die 80 jaar geleden, op 31 juli 1944, vertrok.
Parttime auteur
Antoine de Saint-Exupéry, geboren in 1900, was een Franse beroepspiloot – en schreef daarnaast. Niettemin werd hij tijdens zijn leven al als auteur erkend. Tijdens verkenningsvluchten was hij getuige van de bliksemaanval van de Duitsers op Noordoost-Frankrijk. Eind 1940 reisde hij opnieuw naar New York en verwerkte zijn oorlogservaringen in “Pilote de guerre” (1942) – een boek dat de Duitsers spoedig zouden verbieden.
Tegelijkertijd ontstond het idee voor een verhaal dat ons herinnert aan wat mensen verbindt: het was niet alleen de oorlog die de legerpiloot hinderde, maar ook huwelijksproblemen. Hij was voortdurend een mannetje aan het krabbelen en tekenen, en herinnerde zich dat hij na een noodlanding ooit midden in de Sahara aan zijn lot werd overgelaten. Als proviand had hij een thermoskan koffie, een kwart liter witte wijn en een weinig druiven voor zichzelf en zijn monteurs. Na een paar dagen begonnen ze te hallucineren totdat een karavaan hen redde.
Een sprookje tegen het lawaai van de wereld
Om te ontsnappen aan de drukte van de grote stad New York, speelt de auteur – gebaseerd op zijn eigen woestijnavontuur – het sprookje af met zijn kleine man, die inmiddels een kleine prins is geworden in een groen broekpak, in een dor kraterlandschap. De fabel met zijn 27 korte hoofdstukken is met slechts een paar ingrediënten tot stand gekomen.
Het verlangen van de kleine prins naar zijn roos, die hij te laat herkende, wordt gezien als een symbool van de vrouw van Saint-Exupery, die hij in Frankrijk had achtergelaten. Over het geheel genomen werd het boek gelezen als een kritiek op het egoïsme en het consumentisme – en als een pleidooi voor de verbeelding, voor het vasthouden aan de menselijkheid en een kinderlijke, onbevooroordeelde kijk op de wereld.
Meer dan 500 vertalingen
In april 1943 publiceerde de Amerikaanse uitgever Reynal & Hitchcock het verhaal “De Kleine Prins” gelijktijdig in het Engels en het Frans. De Franse uitgever Gallimard, bij wie Saint-Exupery onder contract stond, klaagde een rechtszaak aan en publiceerde twee jaar later, na de dood van de auteur, een eerste editie voor Frankrijk. Het boek is inmiddels in ruim 500 talen en dialecten vertaald, waardoor het een van de meest vertaalde werk uit de wereldliteratuur is.
De doodsoorzaak van de auteur blijft onbekend
De dagelijkse filosofische bespiegelingen van de kleine prins worden in christelijke diensten zo vaak aangehaald dat het wel eens wordt aangeduid als het ‘vijfde evangelie’. Daarentegen zijn er tijdgenoten die voortdurend op nieuwe manieren het werk proberen te doorgronden.
De Vaticaanse deskundige Enzo Romeo bijvoorbeeld, die het materiaal in 2015 naar het Italiaans vertaalde en commentaar gaf op bijbelverwijzingen. In 2014 ontmoette de blonde jongen in de groene jas zelfs de Heilige Familie in de kerststal van Görlitz. De initiatiefnemers legden uit dat zoeken bepaald niet vreemd was voor de kleine prins: hier was hij op zoek naar het kindje Jezus.
Verdwijn en zoek
Sommige uitspraken van de Kleine Prins lijken meer toekomstgericht dan ooit, bijvoorbeeld: “Als je klaar bent met je ochtendtoilet, moet je ook voorzichtig omspringen met het toilet van de planeet.” De kleine prins is nu de ster van zijn eigen themapark in de Elzas; een asteroïde is vernoemd naar zijn gastster.
De uitvinder heeft dit succes niet meer meegemaakt. Pas in 1998 werd een armband van hem in zee gevonden. Erfgeschillen zijn nog niet opgelost. Zijn meest succesvolle boek eindigt met de verdwijning van de kleine prins. En toch is er aan het einde het verzoek van de verteller aan de lezer om verder te zoeken naar de kleine prins.
Bron: Domradio
beeld: shutterstock