Baat het niet dan schaadt het wel

Als kind ging ik in de zomervakantie met mijn ouders en mijn zus naar Frankrijk. Teruggekomen wachtte er een enorme stapel kranten die (op volgorde uiteraard) doorgespit diende te worden. Niet dat in Frankrijk geen krant te koop was. Maar dat was de Telegraaf. En dat is niet hetzelfde.

Tegenwoordig is een papieren krant op vakantie overbodig. Online is iedere krant te raadplegen.Toch blader ik na een week vakantie in Zeeland thuis alle kranten door. Bladerend door al dat ‘nieuws’ valt me het een en ander op. Zo lees ik dat we kappers gaan inzetten om kindermishandelingop te sporen. En dat voor GGD medewerkers op priklocaties hetzelfde geldt. Postbodes worden getraind om armoede op te sporen. Net als medewerkers van de woningbouwcorporatie. De fysiotherapeut en de schoonheidsspecialist krijgen van overheidswege richtlijnen mee om problemen binnen het gezin te herkennen en in de vorm van een melding gepaste actie te ondernemen.Via algoritmen proberen sommige gemeenten te voorspellen binnen welke gezinnen de kans op ellende het grootst is. Daarworden ‘preventief ’ professionals naartoe gestuurd. Ouders die hun kinderen niet naar het consultatiebureau brengen, worden in de gaten gehouden. En er zijn serieus scholen die ouders van kinderen met hoofdluis melden bij jeugdzorg en Veilig Thuis, omdat het hebben van hoofdluis op een vorm van verwaarlozingzou duiden. Niet alleen deze berichten wekken bevreemding. Ook het feit dat niemand er van opkijkt. En dat we het als maatschappij gewoon zijn gaan vinden om bij een ‘niet pluisgevoel’ met dwang en drang de overheid in te schakelen in plaats van elkaar er op te wijzen dat mensen er voor elkaar kunnen zijn of zelf de handen uit de mouwen te steken.Ons geloof in een almachtige God zijn we kwijtgeraakt. Maar ons denken is gelijk gebleven. Alleen is God vervangen door de almachtige overheid. Accepteren dat niet alles maakbaar is kunnen we niet. En dus tuigen met alle goede bedoelingen een controle-maatschappij op en maken we burgers wijs dat melden synoniem is aan helpen. “Want niets doen is geen optie.”Sinds mensenheugenis zweren artsen de eed van Hippocrates. Men belooft plechtig eerst en vooral patiënten geen schade te berokkenen. Bij twijfel niets doen dus. Want baat het niet, schaden doet het wel. Als mensen elkaar niet langer zien als persoon, maar als potentieel slachtoffer of mogelijke dader. Als mensen zichzelf niet meer zien als helpend onderdeel van een gemeenschap, maar als melder van onrecht dat van overheidswege moet worden aangepakt. Als mensen de overheid niet langer zien als ondersteunend aan de gemeenschap maar als een oplossing voor ieder individueel probleem. Dan is dat een recept voor teleurstellingen. Dan is God niet dood. Maar de samenleving wel.

De Roerom jaargang 36, nr 1, september 2021