Het moet een jaar of twaalf geleden geweest zijn. Ik was wethouder in de gemeente Oss en ging naar een congres van vluchtelingenwerk Nederland. Samen met honderden vrijwilligers luisterde ik naar bevlogen verhalen van andere vrijwilligers en deskundigen. De gesprekken gingen over vluchtelingen en het belang van rust voor deze getraumatiseerde doelgroep. Wie huis en haard verlaten had, moest voorlopig even met rust gelaten worden, zo was het idee. Vrijwilligers van vluchtelingenwerk konden ondersteunen met taken als administratie, de aanvraag van toeslagen, verzekeringen enzovoort.
Een van de laatste sprekers was zelf ooit gevlucht en had een heel ander verhaal. “Vluchtelingen zijn niet arm of zielig. Het zijn over het algemeen slimme, daadkrachtige en innovatieve personen. Anders waren ze niet tot hier gekomen. Het allerlaatste wat je met ze moet doen is hen in een huis achter de geraniums zetten terwijl je de post voor ze verzorgt. Vraag hoe je ze kunt helpen. Betrek de gemeenschap. Laat ze een bijdrage leveren. Neem deze mensen serieus.” In de zaal sloeg haar verhaal niet echt aan. Maar ik was onder de indruk. Een paar weken na het congres vond ik op internet haar contactgegevens. Ik ben naar Amsterdam gegaan voor bijles. Deze mevrouw is de moeder van de huidige minister van justitie.
Voor vluchtelingen is in ons land van alles geregeld en georganiseerd en vastgesteld. Opvang, inburgeringscursussen, sociale huurwoningen, uitkeringen en een coach om je aan het werk te krijgen. Op papier is het allemaal prachtig. In de praktijk niet. In vergelijking met bijvoorbeeld Duitsland doen vluchtelingen het in ons land vaak dramatisch slecht. Zo gek is dat niet. Want als we initiatiefrijke mensen maanden en maanden zonder perspectief in een asielzoekerscentrum ‘met rust laten’, maken we mensen ziek. En als we mensen hulp geven waar ze niet om gevraagd hebben, die niet passend en eigenlijk ook niet nodig is, dan pakken we gezonde mensen ook iets af. Eigenwaarde bijvoorbeeld, creativiteit, flexibiliteit en eigen initiatief. Dat is niet goed voor vluchtelingen. En dat is ook niet goed voor de sfeer en de sociale cohesie in wijken. Maar volgens ‘actieonderzoekster’ Renee Frissen van OpenEmbassy, is er meer dan hoop. Voor de toegestroomde Oekraïense vluchtelingen gelden voorlopig andere regels. Zij vallen niet onder de inburgeringswet. Ze winnen daarmee drie dingen. Ten eerste autonomie. Ze mogen dingen zelf beslissen. Daarnaast hebben ze vrijheid. Ze mogen zelf weten waar ze gaan wonen. En ze hoeven niet te wachten. Ze mogen direct beginnen met werken. Aan de andere kant is hun opvang sober. Geen uitkering, slechts leefgeld en geen sociale huurwoning. Als we mensen onder deze condities serieus nemen, in de gemeenschap betrekken, hen een steentje laten bijdragen en helpen bij hun vragen dan zou het zo maar eens goed kunnen komen.
De Roerom jaargang 36, nr. 1 juni 2022