Zendmasten Radio Vaticaan in het analoge tijdperk© RadioVaticaan
Radio Vaticana, het radiostation dat in 1931 op initiatief van de toenmalige paus Pius XI door de Italiaanse radiopionier Guglielmo Marconi werd opgericht, vierde vrijdag 12 februari 2021 zijn 90ste verjaardag. Ter gelegenheid daarvan zal de omroep, met uitzendingen in 41 talen en personeel uit 69 landen, een nieuwe webradio lanceren, die 24 uur op 24 zal uitzenden.
In die lange geschiedenis was de radio in een cruciale periode ook voor ons land van groot belang. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de namen van landgenoten voorgelezen om hen te herenigen met hun familie. Paolo Ruffini, de prefect van het Dicasterie voor Communicatie, herinnert dan ook graag eraan hoe de omroep zich standvastig verzette tegen het fascisme én het communisme. Vandaag blikken wij vooruit naar de toekomst, maar proberen tegelijk toch ook onze identiteit te bewaren.
Sinds de grondige hervorming van de Vaticaanse media onder impuls van Chris Patten, die eerder al zijn sporen had verdiend bij de hervorming van BBC, is de radio-omroep een onderdeel geworden van de Vaticaanse Media, die vandaag vooral de kaart trekken van de digitale media. De berichtgeving van portaalsite Vatican News vindt via verschillende media zijn weg naar de seculiere media, waarvoor religieuze berichtgeving niet langer een prioriteit is.
Ook de lancering van de webradio past in dat plaatje van de modernisering. Van bij de lancering, vandaag vrijdag, zijn er uitzendingen in het Italiaans, Frans, Engels, Spaans, Portugees, Duits en Armeens beschikbaar. Het streefdoel is om tegen het einde van het jaar in een 30-tal talen uit te zenden.
Het Nederlands zal daar niet bij zijn omdat ons taalgebied voor de Vaticaanse autoriteiten te klein en niet interessant is. Bovendien schatten zij in dat er in ons taalgebied weinig tot geen interesse is voor wat Vatican Radio heeft te melden.
Voor een deel vindt dit alles zijn wortels in de gespannen relatie tussen het Vaticaan en de Nederlandse katholieken in na-conciliaire periode en de eenzijdige kijk van waaruit “Rome” naar Nederland keek (en vv.).
Er kwam een einde aan de Nederlandstalige uitzendingen van Radio Vaticana toen in het begin van de 70er jaren op zekere dag driemaal een bericht werd uitgezonden dat een van de Nederlandse bisschoppen was ontslagen. Dat was een “fake-bericht”, er kwam vanuit het Nederlands taalgebied geen enkele reactie, waarop men concludeerde dat er niemand luisterde en dat de uitzendingen in het Nederlands gevoegelijk konden worden beëindigd.
In later jaren toonde het Vaticaan ook geen interesse toen de KRO aanbood om de start van een Nederlandse versie van de Vaticaanse website mogelijk te maken.
Opmerkelijk deze ontwikkelingen, dat was ooit anders.
In 1950 hebben de Nederlandse katholieken, bij gelegenheid van het Heilig Jaar, aan paus Pius XII, een radiozender cadeau gedaan, uiteraard van het merk Philips. Deze zender heeft jarenlang dienst gedaan en wordt nog steeds bewaard als een interessant element in de geschiedenis van Vatican Radio. Technici hielden, de zender in puike conditie om als reserve te kunnen gebruiken, in het analoge tijdperk, mochten de nieuwere zenders uitvallen. Liefkozend duidden ze de zender aan met “Philippo”.
Informatie opgetekend uit contacten in de 90er jaren met Eberhard von Gemmingen die jarenlang leiding gaf aan de Duitstalige redactie
Bron: eigen research