door Erik Borgman
Een inclusieve samenleving kan niet het doel zijn van beleid. Iedereen is deel van de samenleving, simpelweg vanwege het feit dat zij of hij er is.
‘Inclusiviteit’ lijkt een modewoord en christelijke organisaties krijgen vaak het verwijt niet inclusief te zijn. Alsof een samenleving pas inclusief is als iedereen overal bij zou kunnen horen als hij of zij dat zou willen. De traditie van Katholiek Sociaal Denken (een denktraditie in de lijn van de sociale pauselijke encyclieken en andere kerkelijke documenten) is veel radicaler. Die zegt niet dat iedereen bij de samenleving mag horen, maar dat iedereen bij de samenleving hoort. Er zijn geen voorwaarden! Alleen dit perspectief brengt ons verder.
We maken een collectieve denkfout als wij geloven dat een inclusieve samenleving het doel kan zijn van beleid. Het kwartje viel bij mij jaren geleden doordat de Rotterdamse socioloog Willem Schinkel de vraag stelde: als mensen geen deel zijn van de samenleving, waar zijn ze dan wel? Hij maakte op deze manier duidelijk dat er niet zoiets bestaat als ‘buiten de samenleving’. Iedereen maakt er deel van uit. De brave burger en de asociale klaploper, de veelverdiener en de armoedzaaier, de autochtoon en de allochtoon, de gezonde en de zieke, de nieuwgeborene en degene die spoedig zal sterven, de mensensmokkelaar en het slachtoffer van vrouwenhandel. Wie een inclusieve samenleving wil, moet dit serieus nemen. Wij zijn allemaal deel van de samenleving en vormen en hervormen haar voortdurend door wat wij doen en zeggen.
Daarom kan de vraag niet zijn wie wij onder welke voorwaarde toelaten. Hoe ruim wij die criteria dan ook maken, wij selecteren en doen dat dan met opzet. Volgens de traditie van het Katholiek Sociaal Denken, die ik hier volg, hoef je het recht om tot je recht te komen niet te verdienen. De samenleving is geen contract waarbij je moet laten zien dat je een waardige contractpartner bent. ……..
Lees het volledige artikel in het Nederlands Dagblad
Deze tekst maakt deel uit van een lezing op 7 mei om 19.30 uur voor Stichting Thomas More: www.thomasmore.nl.