Paus geeft in Synode ruimte aan leken m-v
Munten met beeltenis van paus Paulus VI, de in initiator van de bisschoppensynode.
Tijdens de synode over synodaliteit die gepland staat voor oktober, heeft paus Franciscus duidelijk de rol van vrouwen en leken opgewaardeerd. Niet alleen mannelijke religieuzen maar ook zusters zullen vertegenwoordigd zijn met stemrecht, samen met nog eens 70 stemgerechtigde leden die geen bisschop zijn. 50 procent van deze kandidaten voorgesteld door de plaatselijke kerken zouden vrouwen moeten zijn. Dit en ander nieuws voor de synode in oktober werd deze woensdag gepresenteerd in het Vaticaan.
Kardinalen Grech en Hollerich legden de nieuwe samenstelling van de synodevergadering uit aan de pers. Het is geen ‘revolutie’ maar een ‘belangrijke innovatie’, benadrukten ze. Grech is algemeen secretaris van het synodesecretariaat, Hollerich algemeen relator.
Op 17 april keurde paus Franciscus uitdrukkelijk goed dat in de toekomst ook “niet-bisschoppen”, d.w.z. priesters, diakens, religieuzen en leken uit de plaatselijke kerken, als stemgerechtigde leden bij de beraadslagingen moeten worden betrokken. De stem van de deelnemende leken (vrouwen en mannen) zal eenzelfde waarde hebben als die van de bisschoppen. Dit is een belangrijk punt, ook al hoopt hij dat “er op een dag geen stemming meer nodig zal zijn”, zei Grech: “De synode is een proces van onderscheiding en gebed…. De eerder bekende figuur van de auditor (toehoorder) verdwijnt, ook al zullen experts voor verschillende aspecten van het werk met raad en daad de synodedeelnemers bijstaan - zij het zonder stemrecht.
Vrouwenquotum voor de voorstellen van de plaatselijke kerken
70 Nieuwe, niet-bisschoppelijke leden zullen de lokale kerken vertegenwoordigen, een innovatie in vergelijking met eerdere synodebijeenkomsten. De paus zal deze 70 deelnemers selecteren uit een lijst van 140 namen die binnen een maand zal worden opgesteld. Deze namen worden voorgesteld vanuit de zeven continentale synodale vergaderingen en de Vergadering van Patriarchen van de Oosters-Katholieke Kerken. De helft moet vrouw zijn; ook jongeren moeten in deze kandidatenlijst ruimschoots de ruimte krijgen om de realiteit van vandaag te weerspiegelen.
Bij de selectie van de niet-bisschoppelijke leden moet niet alleen rekening worden gehouden met hun “algemene cultuur en voorzichtigheid”, maar ook met hun “theoretische en praktische kennis en hun deelname aan verschillende functies in het synodale proces”, aldus de toelichting op het selectieproces. Deze toelichting is verzonden aan leiding van de continentale vergaderingen. Vergelijkbare eisen worden gesteld aan de bisschoppen, die worden benoemd door de nationale bisschoppenconferenties in een geheim verkiezingsproces.
Het is de bedoeling dat de paus vooraf de leden van de synode zal bevestigen, zowel de bisschoppen die als vertegenwoordigers zijn gekozen door de bisschoppenconferenties als de andere leden. Pas daarna worden hun namen bekend gemaakt. Ook in de vertegenwoordiging uit de religieuzen zullen mannen en vrouwen een gelijk aandeel hebben, ieder 5 personen.
Paus bepaalt de samenstelling van de synode
Bovendien zullen de leden van de romeinse Curie die aan de synode deelnemen in de toekomst niet langer automatisch (aarts)bisschoppen of kardinalen zijn, waardoor de deelname van hoge lekenambtenaren in de curie mogelijk wordt. Echter, zoals gebruikelijk, de paus is vrij om extra leden te benoemen, die meestal geen bisschoppen zijn. Andere christelijke kerken zullen ‘broederlijke waarnemers’ sturen, een patroon dat bekend is van eerdere bisschoppenvergaderingen. Voor het eerst zullen ook bisschoppen vertegenwoordigd zijn uit landen die geen eigen bisschoppenconferentie hebben, zoals Luxemburg, Moldavië of Estland: de Kerk zal completer zijn en het zal een genoegen zijn om ze allemaal hier bijeen te hebben Rome, benadrukken Grech en Hollerich.
In totaal zal het aantal deelnemers aan de synode meer dan 400 bedragen, terwijl het aantal leden rond de 370 zal liggen, vervolgden de twee kardinalen met het uitleggen van de aanstaande synodale vergadering.
Een synode van bisschoppen blijft
Over het algemeen is deze vergadering van bisschoppen ook gebaseerd op de synodaliteit van de apostolische constitutie Episcopalis communio van 15 september 2018, waarmee paus Franciscus de bisschoppensynode hervormde.
In canonieke termen is het nog steeds een synode van bisschoppen, ook al wordt de “tent” dankzij de nieuwe leden “verbreed”, benadrukt kardinaal Mario Grech, verwijzend naar de titel van een belangrijk werkdocument van de synode. Dat blijkt ook uit de samenstelling, aangezien de niet-bisschoppen die nu als lid zijn toegelaten nog geen 25 procent van het totaal aantal leden uitmaken. De nieuw benoemde leden concretiseren het synodale proces, dat nu al twee jaar op wereldniveau aan de gang is. Hun introductie is dus geen “revolutie, maar een rijkdom voor de kerk die steeds completer wordt”.
Regelmatige bijeenkomsten
De paus draagt het onderwerp voor de synodebijeenkomsten aan. Voor goedkeuring van een document is een 2/3e meerderheid nodig. Het staat de paus vrij om de inhoud van het definitieve document als bindende leer over te nemen in een postsynodale brief. De komende synode van 4.-29 oktober zal als eerste stap het onderwerp synodaliteit behandelen. In 2024 zullen de deelnemers elkaar opnieuw ontmoeten in het Vaticaan voor een tweede bijeenkomst over dit onderwerp.
bron: (Vaticaans nieuws)