Paus Benedictus XVI hoort niet tot de talrijke staatshoofden die aanwezig zijn in Kopenhagen. Zijn afwezigheid mag in ieder geval niet uitgelegd worden als een gebrek aan interesse voor het thema van ‘Kopenhagen’. Sommigen noemen Benedictus al de ‘groene’ paus. Bij verschillende gelegenheden heeft de paus immers benadrukt dat schouderophalend voorbijgaan aan de milieuproblematiek, een houding is die niet past bij een gelovige.
Verantwoordelijkheid van de mens
Ook in zijn laatste encycliek wees de paus erop dat menselijke ontwikkeling ook altijd verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Dat geldt zeker, zo zegt de paus daar, bij de relatie van de mens tot het milieu en de natuur. Letterlijk: “De natuurlijke omgeving van de mens moet verstaan worden als een gave van God voor iedereen en het gebruik daarvan brengt een verantwoordelijkheid met zich mee in het bijzonder tegenover de armen en tegenover toekomstige generaties”.
Vaticaan CO2 – neutraal
Dat het de paus ernst is met deze uitspraken blijkt ook uit maatregelen die hij in het Vaticaan heeft genomen. Hij heeft een document ondertekend waarin hij de wil uitspreekt om het Vaticaan de eerste CO2-neutrale staat van Europa te maken. In dat verband heeft hij het dak van de grote audientiezaal laten voorzien van zonnepanelen.De paus heeft deze week bij gelegenheid van Wereldvredesdag (1 januari) een boodschap uitgegeven waarin hij verband legt tussen de vrede in de wereld en de zorg voor de schepping. Dat het document verschijnt tijdens de conferentie in Kopenhagen, is geen toeval.
Kerk expert in menselijkheid
De paus geeft toe dat de kerk natuurlijk geen milieuexpert is, maar wel een expert in menselijkheid.
‘Hoe kan men onverschillig blijven als men ziet dat er grote klimaatverandering optreden, woestijnvorming toeneemt, grote landbouwgebieden steeds minder opbrengen, vervuiling van rivieren en grondwater optreedt, het verlies van biodiversiteit, het toenemen van extreme weersomstandigheden en de grote houtkap in trpoische gebieden…”
Er is een groeiend aantal ‘milieuvluchtelingen’, mensen die op grond van bovengenoemde ontwikkelingen, gedwongen werden have en goed in de steek te laten en een onzekere toekomst tegemoet gaan.” (nr. 4)
Si vis pacem…
‘Als je de vrede wilt bevorderen, zorg dan voor de schepping’, dit is het motto waarin Benedictus zijn boodschap kernachtig samenvat, voortbouwend op het latijnse spreekwoord ‘si vis pacem para bellum’ en op de uitspraak van Paulus VI ‘als je vrede wilt, werk dan aan de rechtvaardigheid’.
De paus doet suggesties voor maatregelen die door de beleidsmakers genomen zouden kunnen worden: o.a. Neem ook de ecologische gevolgen van economische activiteiten mee als kosten worden berekend, bevorder sterker het gebruik van energie die een lagere milieubelasting oplevert en richt de ontwikkelingen op het gebied van de landbouw meer op de kleinschaligheid en op menselijke maat.
De paus spoort aan tot een nieuwe levensstijl die soberheid en solidariteit als kenmerken heeft.
Deze boodschap van Benedictus werkt elementen uit zijn sociale leer verder uit op het actuele punt van de zorg voor de schepping en daarmee geeft hij een belangrijke koers aan.
Conciliair Proces
De Nederlandse kerken werkten eind 80er en begin 90er jaren aan het ‘Conciliar Proces’, onder de slagwoorden: Vrede, Gerechtigheid en Heelheid van de Schepping. Veel van de ideeën en verbanden die in deze pauselijke boodschap aan de orde komen, werden toen al gezien. Jammer genoeg moeten we constateren dat de kerken (=wijzelf) de spankracht en de volharding die nodig is, niet hebben kunnen opbrengen.
Wat let ons om de draad opnieuw op te nemen? Zou het Conciliair Proces in ons land niet opnieuw opgestart kunnen worden? Een mooi voornemen voor het nieuwe jaar.
De volledige tekst van de boodschap van de Paus is te vinden op de site van het Vaticaan, in verschillende moderne talen, nog niet in het Nederlands en ook nog niet in het latijn.