De verkiezingsuitslag is in meer dan een opzicht historisch.
De VVD als grootste partij, de PvdA slechts op minieme afstand daarachter, een populistische en uitsluitende PVV als grootste winnaar. Het CDA achtergebleven als 4e partij. Verlies zelfs voor de Christenunie.
De uitslag maakt duidelijk dat de tijd van confessionele politiek en van de grote rol van confessionele partijen voorbij is. Voorbij is de tijd dat kiezers hun stem uitbrachten op een partij zonder veel inhoudelijk politieke afwegingen maar meer vanuit traditie en vanuit een vanzelfsprekend vertrouwen op een “C” of een “K” in de naam.
Voorbij is ook de tijd dat kerkelijke leiders grote invloed konden uitoefenen op het stemgedrag van de gelovigen. De oproep van de bisschoppenconferentie aan de katholieken om door te gaan stemmen hun democratische verantwoordelijkheid te nemen, is zeker niet massaal opgevolgd. De opkomstcijfers juist onder de traditionele CDAkiezers zijn aan de lage kant.
Nog minder hebben katholieken zich gelegen laten liggen aan de overwegingen die de bisschoppen bij deze oproep meegaven: “De menselijke waardigheid betreft iedere mens zonder onderscheid en heel de mens in al zijn wezenlijke dimensies. Het algemeen welzijn vergt onze verantwoordelijke en noodzakelijke inzet niet alleen voor onze eigen samenleving maar ook voor Europa en de rest van de wereld, met name wat betreft rechtvaardige arbeidsverhoudingen.” Voorts wijzen de bisschoppen op het grote belang van ontwikkelingshulp en van daadkrachtig beleid ter beheersing en oplossing van de financiële crisis, de klimaatcrisis en de voedselcrisis.
De bisschoppen wezen ook op de laatste encycliek van de paus die de sociale leer van de kerk verwoordt in de context van de huidige omstandigheden, o.a. de economische crisis.
Je moet een wel erg soepele denker zijn om het programma van de grote winnaar, de PVV, te te rijmen met deze katholieke beginselen. Bisschop Gerard de Korte wees eerder uitdrukkelijk daarop.
Dat juist in streken die traditioneel confessioneel stemden, m.n. Brabant en Limburg, de PVV zo’n opmars heeft gemaakt, is opmerkelijk.
Het zal deels samenhangen met het imago van het CDA, dat het een partij is die door mensen van protestantse huize wordt overheerst en dat een eigentijdse katholieke uitstraling zeer zwak is. Uit deze uitslag blijkt ook dat het gezag van de bisschoppen op het terrein van de politiek is verdwenen. Katholieken gaan hun eigen gang. Moet de conclusie niet zijn dat bij het maken van politieke keuzes de godsdienst een steeds kleinere rol speelt en dat het vooral een privé-kwestie is?
Dat bij nieuwe kiezers dit het geval is, is niet zo verrassend. Wel dat mensen die nog heel andere tijden hebben meegemaakt intussen ook dat standpunt innemen. Voor mij is het ook een illustratie van het verdwijnen van vertrouwen in de leiding van de katholieke kerk.
Positief zou men dit kunnen duiden als het nu definitief volwassen worden van de katholiek. Pessimistisch zou men kunnen zeggen: christenen, katholieken zijn nu helemaal doorgebroken als gewone calculerende burgers, die vooral uit zijn op welbegrepen eigenbelang in de eigen kleine wereld.
Missie in Nederland wordt voor de kerk nog belangrijker. Zorg voor de wereld, aandacht en respect voor mensen over onze grenzen heen, een wereld waarin alles met alles is verbonden, de wereld die steeds meer signaal moet gaan worden van Gods Rijk …. Och het is allemaal al lang en dikwijls gezegd, alleen nog niet doorgedrongen.
Voor de kerkelijke leiding, maar meer nog voor mensen die zich door hun christelijke levensvisie laten gezeggen ligt er veel werk te doen.
Webmaster
Bart Verreijt