.jpg)
Onze columnist Frans Wijnands bereidt zich voor op het vieren van Carnaval, in zijn jonge jaren was hij zelfs prins Carnaval in Eindhoven, dus hij heeft Carnaval echt in het bloed zitten. Toch vond het nog even tijd voor een bespiegeling over de machten van kerk en wereld……
Ik zie heeroom nog zitten. In zijn bescheiden kamer van het gastvrije bejaardenhuis. Altijd met de rug naar het venster. Zijn kijk op de wereld haalde hij uit de krant, niet door het raam.
De kerk….? Alleen de goede luisteraar verstond wat hij tussen de schaarse zinnen verzweeg.
Voor de buitenwacht was hij een gelouterd, zelfs een beetje gelauwerd man vanwege zijn tientallen dienstbare jaren in het toen nog volle parochieleven op het west-Brabantse platteland; op het snijvlak van het Rijke Roomse Leven en de roep om meer medezeggenschap, meer vrijheid van meedenken.
Heeroom was een ijverige seminarist geweest; misschien wel tegen wil en dank. Vervolgens een gehoorzame kapelaan en tenslotte – misschien wel opnieuw tegen wil en dank – een brave pastoor.
Achteraf weet ik het zeker: hij dacht anders over sommige kerkelijke zaken dan dat hij er over vertelde, of over durfde te vertellen.
Omdat ik in die periode dagbladcorrespondent in Rome was – en dus ook bij het Vaticaan geaccrediteerd – spraken we samen wel eens over de kerk.
Niet over de Boodschap van Christus want daar waren we het woordeloos over eens.
Maar over het bestuursinstituut en dan nog mondjesmaat. Van hem liever géén, dan een kwaad woord over ‘Rome’.
Nog een herinnering uit diezelfde periode. Een protestantse vriend die een hoge functie bij een Eindhovense multinational had, was uit nieuwsgierigheid toch maar eens naar Lourdes gegaan.
Hij kwam diep onder de indruk terug over het geloofsoptimisme van al die zieken; het Godsvertrouwen van al die pelgrims.
‘Maar’, zei hij met reformatorische nuchterheid, ‘dat heeft natuurlijk niks met de bestuurlijke macht van de paus en zijn Curie te maken. Jullie roomse kerk heeft nu eenmaal een pyramidale bestuursstructuur. Als ze dat loslaten dondert de hele handel in mekaar’.
Dat weten we, als katholieken, zelf ook wel. De kerk is geen bedrijf met een directie, een raad van commissarissen, een ondernemingsraad en mondige werknemers. Laat staan een soort van religieuze democratie. Daar hebben opeenvolgende pausen geen enkele twijfel over laten bestaan.
De rk kerk is bestuurlijk gezien een pure dictatuur. Ja en amen zeggen is de beste manier om het in de kerkelijke hiërarchie ver te schoppen, voor een enkeling zelfs tot aan de absolute top.
Discussie kan, maar niet te luidruchtig en je moet het vooral niet overdrijven. Vraag het maar aan gezaghebbende theologen die durfden afwijken van de dogmatische stellingen van paus, en vooral de Curie.
Of aan heeroom, maar die zwijgt – letterlijk – als het graf. Die was zijn hele leven lang al gewend geweest zijn mond te houden.
Hoeveel geestelijken houden vandaag de dag nog steeds hun mond?, of als ze dat niet doen willens en wetens riskeren dat hun verdere kerkelijke loopbaan onder een stolp wordt gezet.
Je mag er nog wel bijhoren, maar je stem wordt niet meer gehoord.
Ik was onlangs op een bijeenkomst in Gent, in de kerk van de Hervormde Gemeentekerk ‘Den Vlaamsche Olijfberg’; een voormalige protestantse schuilkerk in het katholieke Vlaanderen ten tijde van de Spaanse overheersing.
Er werd een uitstekend boek gepresenteerd over het protestantisme in Belgie.
Een typerende zin van de auteur was dat het protestantisme een dialoogreligie is. Met alle interne gedoe, geruzie en afsplitsingen van dien. Maar toch… Een dialoog als basis.
De rk kerk kent dat niet. Die heeft gehoorzaamheid als basis. Alles in de naam van Christus. Met andere woorden: hou in Godsnaam je mond want anders lig je eruit. Bij de Vaticaanse Curie.
Pyramidale bestuursstructuur. Net als in Egypte en nog een dozijn dictatoriale staten op de Noord-Afrikaanse kust en het nabije Midden-Oosten.
Daar beroept iedereen zich op Allah; dictators, absolute monarchen en het nu opstandig geworden volk. Dat vecht nu, omdat praten niet helpt.
Het katholieke kerkvolk is vreedzamer geworden: niet vechten, ook al valt er niet te praten….
Dan nog liever de kerk de rug toekeren, je uit laten schrijven uit de parochieregisters. Lijdzaam protest, waardoor weliswaar de kerken leeglopen maar waardoor de dictatoriale bestuursstructuur van die rk-kerk natuurlijk niet verandert.
Weglopers worden gezien als onruststokers. De zwijgend gehoorzame kerkgangers daarentegen schijnen, volgens het Vaticaan, de rots te vormen waarop in Christus naam een kerk is gebouwd.
De uitleg van Christus’ woorden, van de Bijbel, is mensenwerk. En niemand moet de ijdele moed hebben om zich in te beelden de volle waarheid in pacht te hebben.
Heeroom zou – als ik hem deze laatste zinnen zou kunnen voorlezen – geen woord zeggen. Wel instemmend knikken.
Maar ja, ook voor het gros van de bedienaren van de rk kerk geldt het volksgezegde dat spreken zilver is. Maar zwijgen goud…
franswijnands@telenet.be