-
door Frans Wijnands –
De rode kardinaalshoed is in de rk-kerk geen vanzelfsprekendheid meer. Paus Franciscus heeft met de aangekondigde benoeming van twintig nieuwe kardinalen radicaal gebroken met tradities en automatismen. De twintig namen zijn twintig verrassingen. Bescheiden bisdommen krijgen een kardinaal aan het hoofd, terwijl vanzelfsprekende kardinaalszetels gepasseerd werden. Geen nieuwe kardinaal in Madrid, in Chicago, Philadelphia en Los Angeles. Ook niet in ‘kardinaalszekere’ bisdommen als Turijn en Venetië. En ook België krijgt geen nieuwe kardinaal. De aartsbisschop van Mechelen-Brussel, mgr. André-Joseph Léonard staat niet op de lijst.
Dat in Utrecht wel een kardinaal zetelt komt hoofdzakelijk omdat mgr. Eijk indertijd welgevallig was bij de vorige paus, Benedictus XVI. Diens opvolger Franciscus heeft kennelijk geen boodschap aan die traditionele kardinaalszetels. Hij wil geen automatisme, geen ‘vanzelfsprekende’ promotie van aartsbisschop naar kardinaal en hij zoekt nadrukkelijk naar verdere internationalisering van het kardinalencollege. De paus kiest bij voorkeur herderlijke kerkbestuurders, met name in de Derde Wereld. Mensen die hij vertrouwt, die met hem op een lijn zitten. Van de twintig nieuwe kardinalen is er maar één lid van de Curie.
Paus Franciscus heeft vijf kardinalen benoemd die ouder zijn dan 80 en dus geen stemrecht hebben bij de volgende pauskeuze. Het zijn alle vijf prelaten die de kardinaalshoed ontvangen als beloning ‘voor hun pastorale verdiensten’. Onder hen is de Duitse prelaat Karl-Josef Rauber, die van 2003 tot 2009 nuntius was in België en Luxemburg. Hij regisseerde voor een deel de opvolging van inmiddels emeritus-kardinaal Godfried Danneels. Tegen het protocol in vertelde mgr. Rauber later dat er een unanieme voordracht naar Rome was gegaan met als gewenste kandidaat hulpbisschop Jozef de Kesel van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Maar Benedictus legde die voordracht terzijde en benoemde de meer behoudende mgr. Léonard.
De lijst met vijftien nieuwe, stemgerechtigde kardinalen is een mooie afspiegeling van de wereldkerk: vijf Europeanen, drie in Azië, drie in Latijns-Amerika (inclusief Mexico), twee in Afrika en twee in Oceanië, in totaal afkomstig uit veertien landen. Geen Noordamerikaan/Canadees, omdat daar verhoudingsgewijs momenteel voldoende kardinalen zijn, aldus de verklaring. Toch zal de grote, rijke en invloedrijke Amerikaanse kerkprovincie het een onaangename verrassing vinden dat geen enkele landsman dit keer de kardinaalshoed zal ontvangen. Wel nieuwe kardinalen, en soms voor ’t eerst, in landen als Ethiopië, Thailand, Panama, Tonga en de Kaapverdische eilanden; bijna allemaal missiegebieden of landen waar de christenen (katholieken) een minderheid vormen.
Op 14 februari zullen de nieuwe kardinalen in Rome plechtig geinstalleerd worden. Het is nog de vraag of ook emeritus-paus Benedictus XVI daarbij aanwezig zal zijn, zoals bij het eerste consistorie, een jaar geleden.
franswijnands@telenet.be