|
Aanpak kindermisbruik in rk-kerk moet harder en consequenter
– Frans Wijnands –
Geen doofpot
‘Nee, ik heb in de afgelopen drie jaar niet gemerkt dat er in het Vaticaan een systematische verdoezeling van kindermisbruik-gevallen bestaat. Maar wel een beschamende bureaucratie die remmend werkt op een doortastende aanpak van dat misbruik, wereldwijd’, aldus Marie Collins. Paus Franciscus stelde in 2014 een commissie in die een beleid moest uitzetten om het misbruik van minderjarigen door priesters, broeders en zusters in de rk-kerk aan te pakken. Die commissie telt zestien leden: priesters, leken (m/vr), psychiaters en theologen. Voorzitter is de aartsbisschop van Boston, kardinaal Sean O’Malley, capucijn.
Weigering om te reageren
‘Ik kreeg gaandeweg het gevoel dat onze commissie door sommigen binnen de Curie als lastig wordt ervaren, als belemmerend voor hun eigen activiteiten’. De druppel die bij Marie Collins de emmer deed overlopen was de botte afwijzing van Curie-medewerkers om brieven van misbruikslachtoffers te beantwoorden, ‘terwijl dat toch een wens van de paus is’, aldus Marie Collins. ‘Als slachtoffers naar het Vaticaan schrijven om hun verhaal kwijt te kunnen mogen ze toch minstens rekenen op een antwoord? Maar nee, dat is een taak voor de lokale bisschoppen, zo luiden de regels’. Respectloos vindt ze dat.
Bureaucratie en pastoraat zijn twee dingen die niet samengaan. Hoe hoger in de kerkelijke hiërarchie des te meer regelgeving en dus minder tijd voor zielzorg. Marie Collins trekt ondanks alle frustraties een positieve balans: er wordt wel degelijk werk gemaakt om kindermisbruik te stoppen, preventiemaatregelen te nemen en daders te straffen.
Barmhartigheid zwaarder wegend dan rechtvaardigheid?
Al komen daar de eerste vraagtekens. Hoe hard, hoe consequent worden daders aangepakt? De afgelopen jaren is het beeld ontstaan dat paus Franciscus barmhartigheid zwaarder laat wegen dan strenge rechtvaardigheid. Stoere woorden, te weinig daden. Tijdens het pontificaat van Johannes Paulus II werd de rk-kerk overspoeld door een vloedgolf aan onthullingen over kindermisbruik. In een eerste reactie was er de ontkenning, daarna kwamen schoorvoetend de bekentenissen.
Paus Benedictus XVI is begonnen om het misbruik van minderjarigen door priesters hard aan te pakken. Honderden priesters werden uit hun ambt gezet. Bisschoppen kregen bevel om strenger op te treden tegen pedofiele priesters in hun bisdom. Links en rechts in de wereld betaalde de rk-kerk enorme sommen aan smartengeld; sommige bisdommen gingen er zelfs aan failliet. Marie Collins geeft toe dat er in tal van landen handelend is en wordt opgetreden. Maar niet overal. Zeker niet in Italië, zegt ze.
Kardinaal Gerhard Müller, prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer ontkent dat er sprake is van systematische verdoezeling van misbruikfeiten. Nul-tolerantie blijven volgens hem uitgangspunt en doelstelling van paus en Curie. Paus Franciscus noemde kindermisbruik door priesters ‘het werk van de duivel’, en hij blijft doorlopend benadrukken dat er doortastend moet worden opgetreden. Zowel strafrechtelijk door de wereldlijke overheden, als kerkrechtelijk. Dus via interne, Vaticaanse rechtspraak.
Rechtbank is er nog niet gekomen
Maar de rechtbank die er zou komen om nalatige bisschoppen en andere leidinggevenden ter verantwoording te roepen, is met instemming van de paus, voorlopig op sterk water gezet: te veel juridische bezwaren. Het klinkt weinig overtuigend en halfslachtig. Nog steeds komen nalatige bisschoppen er met een blauw oog van af. Daders worden niet altijd categorisch uit ambt en functie gezet, maar verplaatst om ‘een tweede kans’ te krijgen. Een kans die de slachtoffers niet krijgen.
Australië
Drie leden van de pauselijke misbruik-commissie hebben vorige week getuigenissen afgelegd tegenover de Australische parlementaire commissie die al geruime tijd misbruikgevallen onderzoekt. De Australische kardinaal George Pell, lid van de pauselijke adviesraad en de Vaticaanse ‘minister’ van Economie en Financiën, is meermalen ondervraagd omdat er beschuldigingen tegen hem zijn vanwege seksueel misbruik.
In 2002 werd hij daarvan vrijgesproken bij gebrek aan bewijs, maar sindsdien blijft hij voor de Australische justitie een verdachte. Kardinaal Pell was tot 2014 jarenlang aartsbisschop van achtereenvolgens Melbourne en Sydney. Volgens de Australische autoriteiten moet hij in die functies geweten hebben van het misbruiken van minderjarigen door priesters van zijn bisdommen. Pell blijft alles ontkennen.
Het opstappen van Marie Collins bevestigt eens te meer dat er binnen het Vaticaan concurrentie bestaat tussen afdelingen en personen, alsmede weerstand tegen maatregelen die de paus afkondigt.
Haar vertrek roept voor Franciscus zelf een lastige gewetensvraag op: hoe barmhartig moet en kun je als paus zijn?
franswijnands@telenet.be