Dat de zuidelijke provincies van Nederland, dè provincies zijn waar het rooms-katholieke geloof het meest zichtbaar is, is iets wat de meeste Nederlandse gelovigen wel weten. Dat de ‘Brabantse kerk’ zoveel materiële en immateriële rijkdom bezit zal soms moeilijk te bevatten zijn. Fotograaf Ramon Mangold ging naar plekken in Brabant, reisde met katholieke Brabanders mee en kwam na jaren werk tot een indrukwekkend boek. Het is niet zomaar een fotoboek, maar een bewustwording van een bijzondere schat, een rijk geloof.
Het is goed te zien dat Mangold veel tijd en energie in het ruim 300 pagina’s tellende boek heeft gestoken. Wanneer je het werk openslaat zie je een foto van paus Franciscus, de Heilige vader die wereldwijd miljoenen katholieken en ook Brabanders inspireert om Christus na te volgen. Er staat daarmee geen ‘saai’ voorwoord aan het begin waar je normaal snel doorheen bladert, maar een aantal foto’s die direct tot de verbeelding spreken. Je wordt hiermee uitgenodigd om het boek verder te bekijken en je bladert door omdat je wil weten wat er nog komen gaat: ‘Een kleurrijk volksgeloof, Katholiek Brabant, door de lens van Ramon Mangold.’ En dat is het! Kleurrijk en verstillend tegelijk.
Warmte en diversiteit
“Geloven geeft velen kracht en is in dat opzicht positief te waarderen”, zo schrijft Wim van de Donk, Commissaris van de Koning in Noord-Brabant in het voorwoord, wat een aantal bladzijden verderop staat en na het bekijken van de eerste foto’s goed is om te lezen. Van de Donk schrijft dat het Katholieke geloof belangrijk was en is voor Brabant en dat het erfgoed is, een bron waaruit velen drinken en wat mensen sterkt. Mgr. Van den Hende, bisschop van Rotterdam, schrijft in het boek dat de foto’s van Mangold bijzondere gebeurtenissen en momenten laat zien uit het leven van de Kerk en haar gemeenschap. Volgens de bisschop heeft Mangold een vertrouwensband met gelovigen opgebouwd, waaronder ook met de bisschoppen, waardoor hij dit beeldmateriaal kon vastleggen.
In het boek weet Mangold een sfeer te creëren van warmte en diversiteit. Hij laat zien dat de kerk niet alleen bestaat uit Bijbelse teksten, gebouwen, vastgestelde liturgie, schilderijen… maar vooral uit mensen. Mensen die uitwaaien over de hele wereld om het geloof te beleven en belijden.
‘Je zou er spontaan katholiek door worden’
Het boek staat bomvol foto’s, dat mag geen verrassing zijn. De begeleidende teksten zijn geschreven door Anton de Wit en zorgen voor de (soms) nodige uitleg bij de afbeeldingen. Krijg je als niet-katholiek of niet-gelovige het boek in handen, dan kan het boek helderheid geven bij de voor de (onwetende) lezer soms raar ogende rituelen.
Mangold heeft duidelijk gekozen voor een structuur: meerdere foto’s op één pagina hebben begeleidende teksten op de pagina zelf, pagina’s met een pagina vullende foto krijgen een aantal bladzijden verderop hun de begeleidende teksten. Dit vind ik soms verwarrend. Men moet iedere keer terug- of vooruit bladeren en ik zou graag de tekst direct onder een foto zien. Ook gebruikt Mangold twee verschillende papiersoorten. Pagina’s met tekst en meerdere foto’s zijn offset gedrukt (mat), pagina’s waar alleen pagina vullend foto’s op staan zijn op gestreken papier gedrukt en hebben hierdoor een glanslaag. Het is een begrijpelijke keuze van de fotograaf en maker(s), want op de matte pagina’s is de tekst beter te lezen. Maar ik vind de foto’s op de pagina’s met de offset druktechniek kwalitatief niet goed tot hun recht komen.
Ondanks deze kritiekpuntjes is het een boek om als fotograaf trots op te zijn. Maar ook wij katholieken kunnen er heel op zijn. Het boek van Mangold is zelfs niet onopgemerkt gebleven bij onze Protestantse medechristenen. Zo kreeg ik van een belijdend protestant te horen (nadat hij het boek had gezien): “je zou er spontaan katholiek door worden”, dat is voor Mangold een compliment om in zijn zak te steken.
Laat het geen ‘herinneringsboek’ worden
Wanneer we op vakantie zijn geweest vinden veel mensen het leuk een fotoboek te maken. Gewoon, ter herinnering aan de vakantie. Met de krimpende kerk dreigt dit boek diezelfde kant op te gaan, dat het een herinnering aan vroeger is. Ik zou dit boek (hypotetisch gezien) niet willen gebruiken om later aan mijn kinderen of kleinkinderen te laten zien: ‘kijk jongens, zo was het vroeger bij ons in de kerk.’ Mangold geeft aan door te gaan met het fotograferen van zijn werk in alle facetten. Dat zal over een aantal jaar waarschijnlijk weer resulteren in nog een boek. Ik kijk uit naar dit resultaat! Hij motiveert lezers van dit boek in ieder geval om de komende jaren ook inhoud te blijven geven aan het geloof, om dit rijkdom niet verloren te laten gaan voor Brabant en Nederland.
bron: katholiek.nl