Kort nadat was aangekondigd dat Franciscus zijn nieuwe encycliek op 3 oktober in Assisi zou ondertekenen, barstte er al een discussie los over de titel: “Fratelli tutti” – “alle broeders” of “broeders en zusters”?
Zou de paus vrouwen zou vergeten. De titel zal niet worden gewijzigd, is gehoord uit kringen die zich met de encycliek bezighouden.
Citaat van de naamgenoot Franciscus van Assisi
Letterlijk vertaald betekent “fratelli tutti”: alle broeders. Maar de achtergrond is iets gecompliceerder. Net als zijn tweede encycliek “Laudato si” begint de brief met een citaat van zijn naamgenoot Franciscus van Assisi (1181 / 1182-1228). Deze schreef in het Latijn “vermaningen” aan de broeders (!) van de orde die hij zojuist had opgericht.
Sint Franciscus richtte zich tot uitsluitend mannen en een pauselijk document zal, als het een tekst citeert, deze getrouw willen weergeven dus staat er nu “omnes fratres” (alle broeders). Het zou niet correct zijn om hier ‘broeders en zusters’ van te maken. Anders is het met de vermoedelijke ondertitel “sulla fraternita e l’amicizia sociale”. Dit is geen citaat en kan goed vertaald worden als “over broeder/zusterschap en sociale vriendschap”.
Wat betekent “fratelli”?
Bovendien klinkt “fratelli” in het Italiaans minder exclusief dan in onze oren het woord “broeder” en zou vertaald kunnen worden met “zusters en broeders”. De gendergevoeligheid is niet zozeer een kwestie van het Vaticaan als wel van de gebruikte taal – Latijn, Italiaans, Engels, Duits (dat kent het mooie woord “Geschwister” wat broeders en zusters betekent. Een dergelijk woord kennen we in onze taal niet.)
De eerste openbare zin die Franciscus als paus uitsprak, was: “Fratelli e sorelle, buona sera!”, wie die avond terughaalt klinkt het nog in de oren. Vaticaankenners waardeerden dat de Argentijnse paus de soms neerbuigende uitdrukking “Cari fratelli e sorelle” vermeed.
Er werd reikhalzend uitgekeken naar de inhoud
Het persbureau van het Vaticaan hoopt dat de nieuwe encycliek op 5 oktober, gepubliceerd zal worden. Dan zullen we weten wat Franciscus eigenlijk wil zeggen. De verwachting is dat het een thematisch breed werk wordt: pandemie, economie, ecologie, sociale rechtvaardigheid, religies, geloof en sociale ethiek. Het is te verwachten dat Francis ook de rol van vrouwen zal bespreken.
bron: kna