Nieuwe details en kleuren
Het Isenheim-altaar is nu weer te zien in Colmar, Frankrijk. Het meerdelige vleugelaltaar toont o.a. de kruisiging van Christus en onderging, gedurende vier jaar een uitgebreide restauratie, kosten 1,4 miljoen euro. Restaurateurs hebben het meesterwerk van religieuze kunst uit het begin van de 16e eeuw met moderne technieken geanalyseerd en gerestaureerd – en zo voor toekomstige generaties veiliggesteld. Veel van de werken vonden direct in het Unterlinden Museum in Colmar plaats en konden door bezoekers worden bekeken.
Museumdirecteur duidde afgelopen vrijdag de voltooiing van de restauratie aan als ‘het einde van een avontuur’. Het resultaat is een nieuw niveau van transparantie en tal van tot nu toe verborgen details werden weer zichtbaar.
Verflagen zijn volledig verwijderd
In 2011 werd een begin gemaakt met studie en onderzoek ter voorbereiding van de restauratie. Dit betrof de schilderingen van Matthias Grünewald uit 1512 en het houtsnijwerk en de houten sculpturen van Nikolaus von Hagenau.
Een van de vragen was of en in hoeverre de bij eerdere restauraties aangebrachte geoxideerde en troebele lak- en vernislagen konden worden verwijderd zonder het kunstwerk te vervormen of te beschadigen. De experts besloten toen tot een volledige verwijdering. Overschilderingen van eerdere restauraties werden ook verwijderd.
Het Isenheimer Altaar is een van de belangrijkste Europese kunstwerken: in de gruwelijk gedetailleerde weergave van de lijdende Christus aan het kruis en de verlossende opstandingsscène. Daarnaast zijn er ook de visioenen van Antonius, bevolkt door hellewezens, waarin op meesterlijke wijze natuur en mystiek wereldbeeld samenkomen.
Vergeleken met de staat van de altaarpanelen voordat het werk begon, zijn de kleuren nu veel helderder en contrastrijker. Voor het eerst zijn er weer details zichtbaar, zoals de zwarte wolken aan de nachtelijke hemel van Christus’ kruisiging. De houten sculpturen schitteren ook veel helderder en hebben aan zeggingskracht gewonnen.
Groot werk van Matthias Grünewald
Het in 1512 voor het Antoniterklooster in Isenheim gecreëerde altaar is het hoofdwerk van de uitzonderlijke vroegmoderne kunstenaar Matthias Grünewald (rond 1475-1528). De elf panelen worden sinds de 19e eeuw tentoongesteld in Colmar, samen met de sculpturen van Nikolaus von Hagenau.
In het midden van het altaar staat een realistisch weergegeven kruisiging van Christus. Tegelijkertijd verbeeldt Grünewald scènes uit het leven van de heilige Antonius de Kluizenaar.De panelen werden oorspronkelijk in de loop van het kerkelijk jaar op verschillende manieren uitgevouwen, zodat verschillende schilderijen te zien waren. Volledig open, de gedetailleerde gebeeldhouwde figuur van de heilige bevindt zich in het midden.
De voltooiing van de restauratie wordt nu gevierd in het Unterlinden Museum met een weekend vol feest. Er zijn speciale rondleidingen en lezingen. Het verloop van de restauratie wordt toegelicht op de website van het museum en in filmpjes die daar te bekijken zijn.
bron: Unterlindenmuseum Colmar