De verklaring van de Vlaams-Belgische bisschoppen met een aangehechte liturgie voor homoparen is in tegenspraak met de leer van de Kerk over homoseksualiteit en recente Vaticaanse aanwijzingen. Daarom moeten de bevoegde autoriteiten ingrijpen om het document te laten intrekken en moeten de Belgische bisschoppen zich aanpassen. De kardinaal-aartsbisschop van Utrecht aan het woord.
door Nico Spuntoni
De Vlaamse Belgische bisschoppen verrasten velen binnen en buiten de Kerk met de op 20 september 2022 gepubliceerde verklaring getiteld: Pastoraal dicht bij homoseksuelen: Voor een gastvrije Kerk die niemand uitsluit . Voor katholieken die de leer van de kerk aanvaarden, was dit geen aangename verrassing. In voornoemde verklaring bieden de Vlaamse bisschoppen namelijk de mogelijkheid om homoseksuele stellen die een duurzame en monogame relatie onderhouden te zegenen.
Als bijlage bij hun verklaring geven ze ook een model voor een viering van het Woord en gebed waarin de zegen van paren van hetzelfde geslacht vorm kan krijgen. …
Lees die bijlage
Het is de eerste keer dat een bisschoppenconferentie (of een deel ervan) een verklaring heeft uitgegeven die met het voorbeeld van een viering van het Woord en gebed om een zegen uit te spreken over een koppel van hetzelfde geslacht. De Vlaamse bisschoppen hebben de opmerkelijke stap gezet om homoseksuele paren te zegenen op basis van hun interpretatie van enkele passages uit Amoris Laetitia ( AL ), de postsynodale exhortatie van paus Franciscus na zowel de synodes over het gezin van 2014 als respectievelijk 2015. . Daarin bevestigt paus Franciscus onder meer “dat elke persoon, ongeacht zijn of haar seksuele geaardheid, in zijn waardigheid moet worden gerespecteerd en met respect moet worden ontvangen” (AL 250).
Onderscheiden, begeleiden en integreren blijven volgens de Vlaamse bisschoppen de kernwoorden van Amoris laetitia (hoofdstuk VIII). Het spreekt voor zich dat ook mensen met een homoseksuele gerichtheid met respect moeten worden behandeld en recht hebben op zorg en pastorale begeleiding (vgl. Catechismus van de Katholieke Kerk, nr. 2358-2359).
Met onderscheidingsvermogen bedoelen we in Amoris laetitia echter dat mensen die in een onregelmatige relatie leven, ertoe worden gebracht te begrijpen wat de waarheid is over hun relatie ( AL300). Kortom, dat ze gaan begrijpen dat hun relatie indruist tegen Gods scheppingsorde en daarom moreel onaanvaardbaar is. Integratie betekent mensen die in een onregelmatige relatie leven – voor zover mogelijk – een plek te geven in het leven van de kerk. Natuurlijk zijn mensen die een seksuele relatie hebben met een persoon van hetzelfde geslacht welkom bij kerkelijke vieringen, ook als ze de communie niet kunnen ontvangen of actief kunnen deelnemen aan de viering.
De verklaring van de Vlaamse bisschoppen over de zegening van paren van hetzelfde geslacht stuit op verschillende intrinsieke bezwaren:
1. Zegeningen zijn sacramentalia, geen sacramenten.De Vlaamse bisschoppen stellen ook expliciet dat de zegen van paren van gelijk geslacht geen huwelijk is. De sacramentalia daarentegen zijn heilige tekens die in zekere zin op de sacramenten lijken en die vooral geestelijke vruchten afwerpen voor de mensen die de zegen ontvangen, en hen voorbereiden op het ontvangen van de hoofdwerking van de sacramenten. Sacramentalia heiligen ook bepaalde situaties in het leven (cf. Congregatie voor de Geloofsleer, Antwoord van de Congregatie voor de Geloofsleer ad un dubium betreffende de zegening van verbintenissen van personen van hetzelfde geslacht, 22 februari 2021). De sacramentalia zijn tot op zekere hoogte analoog aan de sacramenten. Het gebed dat in de bijlage van de verklaring wordt gegeven en waarin koppels van hetzelfde geslacht zich aan elkaar verbinden vertoont een ondubbelzinnige analogie met het ‘ja’ dat de man en de vrouw uitspreken tijdens de huwelijkssluiting. Daarin bidt het homoseksuele stel namelijk: “We willen er voor elkaar zijn in alle omstandigheden van het leven … geef ons de kracht om elkaar trouw te blijven en onze betrokkenheid te verdiepen. “
We vinden deze analogie ook met het ja van man en vrouw op de huwelijksceremonie in het gemeenschapsgebed:” Maak hun wederzijdse toewijding sterk en trouw. “De angst is dan ook niet ongegrond: de overgang van deze zegen naar het homohuwelijk is geen grote stap en zal in de nabije toekomst mogelijk zijn.
2. De zegen veronderstelt niet alleen een goede bedoeling van degene die hem ontvangt.
Wat gezegend is, moet ook overeenkomen met Gods scheppingsorde. God schiep het huwelijk als een totale en wederkerige gave van man en vrouw aan elkaar, die zijn hoogtepunt vindt in de voortplanting ( Gaudium et spes, nee. 48; vgl. n. 50). Geslachtsgemeenschap tussen personen van hetzelfde geslacht kan op zichzelf niet tot voortplanting leiden. Daarom kunnen ze op lichamelijk niveau geen authentieke uitdrukking zijn van de totale wederzijdse zelfgave van man en vrouw, wat het huwelijk in wezen is. Je kunt situaties die vanuit moreel oogpunt objectief verkeerd zijn, niet zegenen. Gods genade schijnt niet op het pad van de zonde. Geestelijke vrucht kan niet worden gecultiveerd door de zegen van relaties die indruisen tegen Gods scheppingsorde (Ibid.). Dit belet natuurlijk niet dat een alleenstaande homoseksueel een zegen ontvangt. Het is echter moreel niet toegestaan om de relatie tussen personen van hetzelfde geslacht als zodanig te zegenen.
3. De onder punt 1 en 2 genoemde argumenten worden aangehaald in het antwoord van de Congregatie voor de Geloofsleer op 22 februari 2021 op een vraag over de zegening van homoseksuele relaties. Met hun verklaring die de zegening van homoseksuele paren toestaat, gaan de Vlaamse bisschoppen echter in tegen de eerder genoemde verklaring van de Congregatie voor de Geloofsleer. Ook de Vlaamse bisschoppen zijn eraan gebonden.
4. In het gemeenschapsgebed ter gelegenheid van de zegening van homoparen,de Vlaamse bisschoppen zeiden dat de gemeenschap bidt “om Gods genade te laten werken” in het homopaar zodat ze voor elkaar en voor de gemeenschap in het algemeen kunnen zorgen. We kunnen echter niet bidden dat Gods genade mag werken in een relatie die niet in overeenstemming is met zijn scheppingsorde. De Vlaamse bisschoppen zeggen niet expliciet dat homoseksuele relaties te rechtvaardigen zijn. Maar zelfs de formulering van gemeenschapsgebed in hun liturgische model voor de zegening van homoparen suggereert dat relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht moreel gerechtvaardigd kunnen zijn. Uiteindelijk zegt het gebed: “Geef ons de kracht om met hen te wandelen, samen in de voetsporen van uw Zoon en gesterkt door de Geest. “Volgen mensen van hetzelfde geslacht in hun homoseksuele relatie in de voetsporen van Christus? Dus geloven de Vlaamse bisschoppen echt dat koppels van hetzelfde geslacht in hun homoseksuele relatie in de voetsporen van Christus treden? In het als voorbeeld gegeven gebed zegt het homopaar: “Op uw woord willen we leven.” Maar het Woord van God in de Schrift kwalificeert homoseksuele relaties ondubbelzinnig en ontegensprekelijk als een zonde. Op zijn minst bestaat bij het formuleren van modelgebeden voor het homopaar en voor de gemeenschap het risico dat de gemiddelde katholiek, die tegenwoordig over het algemeen heel weinig weet van hun geloof, op een zijspoor wordt gezet en begint te denken dat seksuele relaties blijvend zijn en monogaam van hetzelfde geslacht zijn moreel aanvaardbaar.
5. Als homoparen in langdurige en monogame seksuele relaties een zegen kunnen ontvangen, zou dat dan niet hetzelfde moeten kunnen in de langdurige en monogame seksuele relaties van een man en een vrouw, die samenwonen zonder getrouwd te zijn? Het toestaan van zegeningen van homoparen brengt het grote risico met zich mee dat de zegeningen teniet worden gedaan en de leer van de Kerk over de moraal van het huwelijk en seksuele ethiek wordt ondermijnd.
De verklaring van de Vlaamse bisschoppen, waarmee zij de zegening van homoseksuele paren toestaan en er ook een liturgisch model voor geven, stuit op intrinsieke ethische bezwaren, is radicaal in tegenspraak met een recente uitspraak van de Congregatie voor de Geloofsleer en houdt het risico in dat het Katholieken kunnen leiden tot opvattingen over de moraliteit van homoseksuele relaties die in strijd zijn met de leer van de kerk. Katholieken die de leer van de Kerk aanvaarden, ook op het gebied van de seksuele moraal, hopen dan ook vurig dat de Vlaamse bisschoppen spoedig door kerkelijk bevoegde kringen zal worden gevraagd hun verklaring in te trekken en dat deze zich daaraan houden.
* Willem kardinaal, aartsbisschop van Utrecht