De katholieke kerk in Afrika en de kwestie van synodaliteit.
Door Maryse Quashie voor La Croix International
Katholieken in de St. Matthew’s Parochie in Yopougon (Abidjan) bereiden zich voor op de mis op 1 januari 2023. (Foto door Guy Aimé Eblotié / LCA)
De katholieke bisschoppen van Togo brachten in oktober hun “ad limina bezoek” aan Rome en omdat ik het doel van deze beroemde vijfjaarlijkse ontmoetingen beter wilde begrijpen, las ik aandachtig het interview dat de voorzitter van de bisschoppenconferentie daarna aan Vatican News gaf. “De paus vroeg ons naar de huidige uitdagingen waarmee onze specifieke Kerk wordt geconfronteerd”, zei hij helemaal aan het begin van het interview. “We vertelden hem dat de eerste van deze uitdagingen de vorming van toekomstige priesters, onze seminaristen, is.”
Verbijsterd dacht ik bij mezelf dat als iemand mij had gevraagd naar de grootste uitdaging waarmee onze kerk vandaag de dag wordt geconfronteerd, mijn antwoord heel anders zou zijn geweest. Toen ik er dieper over nadacht, besefte ik dat ik niet verrast had moeten zijn door het antwoord van de bisschop. En ik besefte ook dat als de vraag aan leken-katholieken in Togo was gesteld, er waarschijnlijk net zoveel antwoorden zouden zijn geweest als er individuen waren. Het is duidelijk dat we niet naar dezelfde doelen streven.
Er is niet genoeg dialoog in onze Kerk
Maar ik geloof wel dat als alle leden van een bepaalde kerk, die op een bepaald moment in hun gemeenschappelijke geschiedenis dezelfde context delen, niet dezelfde prioriteit aangeven, hun gezamenlijk bootje grote moeite hebben om vooruit te komen… Het is daarom is het essentieel dat we onszelf vragen stellen over deze situatie.
De eerste observatie is dat we in onze kerk te weinig interactie hebben met elkaar. Een gemeenschappelijk doel kan immers alleen het resultaat zijn van consensus. Maar ik zie nauwelijks hoe we een dergelijke consensus zouden kunnen bereiken. Welk forum zou de bisschoppen, priesters, religieuzen en leken samenbrengen om samen over hun kerk te praten en haar toekomst uit te stippelen? Ja, elk jaar wordt er een pastoraal thema of prioriteit vastgesteld, maar dat gebeurt op nogal administratieve wijze: het wordt gekozen door de bisschop. Alleen? Ik weet het niet.
Deze prioriteiten komen tot ons via de pastoors, die ermee omgaan zoals het hen uitkomt. Is het niet mogelijk om een andere aanpak te hanteren? Op een gegeven moment zouden we kunnen luisteren naar leken-katholieken over hun zorgen, en discussies kunnen voeren die zouden leiden tot het thema van het jaar. Zou het niet beter zijn om de bestuurlijke aanpak (die een hiërarchische structuur bevoordeelt) te vervangen door een aanpak die de voorkeur geeft aan een meer horizontale structuur?
Een verbindend thema
Wat zeker is, is dat een jaarlijks thema of een prioriteit die op deze manier wordt gekozen ons echt in beweging zou kunnen brengen, omdat iedereen zich betrokken zou voelen bij het gemeenschappelijke doel, en we er – op zijn minst – van bewust zouden worden gemaakt dat we er allemaal mee bezig zijn. Allemaal zitten we in dezelfde boot en we voelen ons allemaal verplicht om de boot veilig naar de haven te brengen. Ik hoor het bezwaar al: het proces zou te omslachtig en dus te lang duren om enige kans van slagen te hebben. En ik zou antwoorden: juist omdat onze Kerk soms gereduceerd is tot een bestuur, zijn haar werkzaamheden zo omslachtig.
Wat als we het lef hadden om dingen anders te doen, al was het maar één keer? Wat als we leken bijvoorbeeld twee maanden de tijd gaven om hun belangrijkste zorgen te uiten? Wat als we een commissie zouden vragen (bestaande uit leden uit alle levensfasen) om deze zorgen samen te vatten, zonder de minderheidsopvattingen weg te laten, met de bedoeling om met alles rekening te houden?
Als de bisschop dan bijvoorbeeld twee of drie bijeenkomsten zou beleggen voor een open gesprek met de lekengelovigen, en niet te vergeten de mogelijkheid om dit online te doen, zouden we na zes maanden een thema hebben. Deze procedure voor de eerste keer gevolgd, zou het katholieke volk, doen weten dat er met zijn standpunten rekening wordt gehouden; zo zou de gewoonte kunnen groeien om zijn mening te geven op een vooraf vastgesteld tijdstip… Een utopie, zou je kunnen zeggen … het niveau en de betrokkenheid van leken oproepen…!
Het risico lopen innovatief te zijn in de Kerk
Wanneer nemen we het risico van innovatie? En welke kans hebben we op werkelijk levende synodaliteit als we niet de moeite doen om dezelfde prioriteiten te delen? Hoe kunnen we onze gemeenschappen en onze wereld transformeren, en hoe kunnen we het koninkrijk van de liefde tot stand brengen als we niet dezelfde urgente behoeften delen? “Niemand kan vrijuit ademen als hij niet gemeenschappelijk en belangeloos idealen met anderen deelt”, zegt Antoine de Saint Exupéry. “Het leven heeft ons geleerd dat liefde niet bestaat uit naar elkaar staren, maar uit samen in dezelfde richting naar buiten kijken”, voegt hij eraan toe.
En dan is er nog het Jiddische spreekwoord dat zegt: “Als iedereen één kant op zou trekken, zou de wereld omvallen.”
Maryse Quashie (foto) is docent onderwijskunde aan de Universiteit van Lomé, Togo.
Read more at: https://international.la-croix.com/news/religion/are-bishops-priests-and-laity-pulling-in-the-same-direction/18750
beeld: https://Ficilome.com