Nu denktank voor toekomstige vraagstukken
Dertig jaar na de oprichting is de Pauselijke Academie voor het Leven haar blikveld aan het verleggen. De voormalige denktank voor pro-life activisten stelt zich nu open qua inhoud en thema’s, maar ook wat ideologie betreft.
De Pauselijke Academie voor het Leven vierde haar 30-jarig jubileum met een driedaags congres in het Romeins Augustijner College naast het Sint-Pietersplein van 12 tot 14 februari. Daar bleek dat de instelling die in 1994 door paus Johannes Paulus II werd opgericht, een diepgaande herstructurering ondergaat. Opgericht als een denktank voor paus en Vaticaan in de strijd tegen abortus, moderne reproductieve geneeskunde en euthanasie wordt het blikveld nu veel breder..
Thematisch breder
Intussen is het wetenschappersforum onder zijn voorzitter Vincenzo Paglia thematisch veel breder gepositioneerd en heeft het ook zijn ideologische perspectief geopend. Dit werd op een persconferentie ter gelegenheid van het jubileum duidelijk gemaakt door twee vrouwen die lid zijn van de academie. Eén van hen, de linkse Italiaans-Amerikaanse econoom Mariana Mazzucato, kwam vorig jaar met een retweet over het onderwerp abortus naar voren als voorstander van het ‘pro-choice’-kamp in de VS en werd hiervoor zwaar bekritiseerd door conservatieve katholieken.
Toen ze er opnieuw naar werd gevraagd door een journalist in de perskamer van het Vaticaan, ging ze in de tegenaanval. Ze vroeg zich af waarom mediaprofessionals zich concentreerden op een enkele retweet over de kwestie in plaats van op berichtgeving over de mondiale klimaat- en voedselcrises die het voortbestaan van honderdduizenden kinderen bedreigden.
Vrij wetenschappelijk debat zonder kerkelijke oogkleppen
Het jongste nieuwe lid van de Academie, de Hongaars-Amerikaanse biochemicus Katalin Kariko, werd bij dezelfde gelegenheid ook via een videoboodschap vanuit de VS verbonden. Ze ontving in 2023 de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor haar baanbrekende onderzoek naar vaccins op basis van m-RNA-technologie en werkte van 2013 tot 2022 voor het Duitse vaccinbedrijf BioNTech. Voor conservatieve vaccinatiesceptici in het katholieke kamp is Kariko een rode vlag, maar paus Franciscus heeft haar benoemd tot lid van zijn Life Academy, die 160 leden uit alle continenten omvat.
De namen Kariko en Mazzucato zijn exemplarisch voor de nieuwe koers van de academie, die zich op verzoek van de paus meer dan ooit richt op een vrij wetenschappelijk debat zonder oogkleppen van de kerk en het leergezag. De drijvende kracht hierachter is de inmiddels 78-jarige curiale bisschop Paglia, die ooit internationaal bekend werd als spiritueel adviseur van de gemeenschap van Sant’Egigio en van 2012 tot 2016 leiding gaf aan de Pauselijke Familieraad.
Toen Paglia in 2016 de leiding van de Life Academy overnam, is inmiddels duidelijk geworden dat dit het startschot was voor een omvangrijk herstructureringsprogramma. Zoals bijna altijd het geval is, hield paus Franciscus zich niet in de eerste plaats bezig met structuren en standpunten, maar eerder met een nieuwe cultuur van debat en nieuwe inhoud.
In 2016 verenigde paus Franciscus de Familieraad met andere raden in een conglomeraat dat later het ‘Dicasterie voor Integrale Ontwikkeling’ werd. Paglia, toen 71 jaar oud, was nu vrij om zijn nieuwe rol op zich te nemen. De Spaanse arts en bisschop Ignacio Carrasco de Paula, die tot het Opus Dei behoort, had eerder de leiding over de Academie voor het Leven, maar stond al op het punt 80 te worden.
Verjonging en herschikking
Franciscus greep de kans op verjonging en herschikking, waarvoor hij Paglia de opdracht gaf het voortouw te nemen.
Tegelijkertijd kreeg de academie voor het eerst een nieuw statuut, een kanselier en een nieuwe structuur. In 2019 verplichtte de brief van de paus “Humana communitas” ook expliciet een heroriëntatie van de inhoud.
De paus schreef destijds: “Het gemeenschappelijk bestaan in één menselijk ras vereist een mondiale aanpak en vereist dat wij allemaal de vragen aanpakken die ontstaan in de dialoog tussen de verschillende culturen en samenlevingen die in de wereld van vandaag steeds meer met elkaar in contact staan. Moge de Academie voor het Leven een moedige plek zijn voor dit debat en deze dialoog in dienst van het algemeen welzijn. Wees niet bang om argumenten en manieren van spreken te ontwikkelen die gebruikt kunnen worden in een interculturele, interreligieuze en interdisciplinaire dialoog.”
Naast een nieuwe openheid in de dialoog met wetenschappers uit andere denktradities, gaf de paus de Academie opdracht om thematisch uit te breiden en nieuwe onderwerpen op te nemen. Sindsdien houdt de academie zich niet alleen bezig met bio-ethiek, maar ook met onderwerpen als informatie- en communicatietechnologieën, kunstmatige intelligentie, nanotechnologie, robotica, cyborgs, manipulatie van het menselijk brein, enz.
Dit nieuwe scala aan onderwerpen kwam ook aan bod in de academische debatten tijdens de recente conferentie in Rome. De basismissie van de Pauselijke Academie voor het Leven blijft echter onveranderd: zij moet niet alleen debatteren over wetenschappelijk abstracte kwesties, maar uiteindelijk de paus over deze onderwerpen adviseren, zodat hij zijn stem kan bijdragen aan de huidige debatten.
Uitdagingen van kunstmatige intelligentie
Een van de meest urgente kwesties van dit moment, zoals ook duidelijk werd op het congres in Rome, zijn de uitdagingen die kunstmatige intelligentie met zich meebrengt en de vervaging van de grens tussen mens en machine. Het Vaticaan roept nu op tot een bindend internationaal akkoord, vergelijkbaar met het Nucleaire Non-proliferatieverdrag.
Als hierover onderhandelingen plaatsvinden op het niveau van de Verenigde Naties en de Heilige Stoel haar eigen formuleringsvoorstellen zou indienen, zal de gecombineerde expertise van de leden van de Pauselijke Academie voor het Leven nodig zijn.
Wat is kunstmatige intelligentie?
De term kunstmatige intelligentie (AI) werd ruim zestig jaar geleden bedacht door de Amerikaanse computerwetenschapper John McCarthy. Hij diende een aanvraag in voor een onderzoeksproject naar machines die schaken, wiskundige problemen oplosten en zelfstandig leerden. In de zomer van 1956 presenteerde hij zijn bevindingen aan andere wetenschappers. De Britse wiskundige Alan Turing had zes jaar eerder de ‘Turing Test’ ontwikkeld, die kan bepalen of de ander een mens is of een machine die zich voordoet als mens.
bron: Domradio.de
Nederlandse leden zijn:
Kardinaal Willem Eijk
en corresponderende leden:
Henk ten Have
Gerrit-Jan van der Wilt
Frans Jan van Ittersum