voorbeschouwing
Zoektocht naar interreligieus debat ter wille van vrede
door Frans Wijnands.
Wat doet een paus in ‘s hemelsnaam in boeddistisch Myanmar (het vroegere Birma) en het islamitische Bangladesh? Twee enorme landen waar je rooms-katholieken met een kaarsje moet zoeken en waar je als kerkelijk leider letterlijk op je woorden moet passen. De aartsbisschop van Yangon (Myanmar), kardinaal Charles Maung Bo, heeft Franciscus gesmeekt en op het hart gedrukt om toch vooral het woord rohingya niet uit te spreken… (zie ons eerdere bericht hierover)
Zondagavond laat (26 november) stapt paus Franciscus in Rome op het vliegtuig richting Azië. Drie dagen Myanmar (Birma) en drie dagen Bangladesh. De persvoorlichter van het Vaticaan, de Amerikaan Greg Burke, sprak bij de presentatie van het programma van ‘een avontuurlijke reis’, en niet alleen vanwege de gecompliceerde logistieke aspecten. De paus wil in beide landen vooral interreligieus contact en debat. Omdat hij vindt dat religies wezenlijk kunnen bijdragen tot vrede en verzoening.
Franciscus zal in Myanmar de hoge raad van de boeddhistische monniken ontmoeten en in Bangladesh praten met onder anderen leiders van de moslimgemeenschap. In de hoofdstad Dhaka zal hij ook deelnemen aan een oecumenische dienst, samen met de Presbyteriaanse geloofsgemeenschap.
Het wordt zijn 21ste buitenlandse reis en niet de gemakkelijkste. Het wordt eieren lopen voor de paus en voor de Vaticaanse diplomatie. Want de landen die hij bezoekt zijn allesbehalve stabiele regio’s. Volgens kardinaal Bo moet de paus daarom in Myanmar het woord rohingya niet noemen. Dat betekent letterlijk inwoner van de deelstaat Rakhine. Daar woont een kleine islamitische minderheid die we via onze media kennen als de Rohingya. Die bevolkingsgroep van ruim een miljoen mensen is sinds 1982 rechteloos. En stateloos. De meesten hebben geen geldige documenten, ze mogen niet reizen, hun godsdienst niet uitoefenen, niet werken als arts of leraar. Je reinste apartheidspolitiek; een openlijk gediscrimineerde minderheid.
Deze zomer sloeg in die regio de vlam in de pan toen moslim-rebellen aanslagen uitvoerden op politiebureaus. Daarop greep het leger in. Hardhandig, genadeloos. Bijna 500.000 ‘Rohingya’s’ sloegen op de vlucht naar buurland Bangladesh of werden door het leger daar naar toe gedreven. Daar leven ze in mensonterende omstandigheden, paria’s tussen de linies, nergens gewenst, nergens thuis. Al hebben de regeringen van beide landen aan de vooravond van het pausbezoek een vage overeenkomst gesloten dat de Rohingya’s over enkele maanden mogen terugkeren naar hun vroegere woonplaats. Voor wat dat akkoord waard is…
De wereld spreekt van een etnische zuivering, zoals recent nog de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Tillerson. Iedereen wijst beschuldigend naar de ‘eerste minister’ van Myanmar, Aung San Suu Kyi. Zij verbleef jarenlang in huisarrest omdat ze vreedzaam bleef protesteren tegen de schending van de mensenrechten in haar land. Ze kreeg er in 1991 de Nobelprijs voor de Vrede voor. Weer vrij gelaten stapte ze in de politiek en sinds de laatste verkiezingsoverwinning leidt ze haar land. Op papier. Want nog steeds maakt de legertop de dienst uit. Premier Kyi is strikt genomen hun gevangene-op-vrije-voeten.
Kardinaal Bo, die twee jaar geleden door Franciscus tot kardinaal werd benoemd, heeft de paus nadrukkelijk gevraagd om behalve mevrouw Kyi toch vooral de militaire leider van het land, generaal Min Aung Hlaing te ontmoeten. Hèm passeren zou als een belediging worden opgevat en de binnenlandse religieuze tegenstellingen alleen maar verscherpen.
Maar hoe dan ook zal de paus het vluchtelingendrama van de ‘Rohingya’ nadrukkelijk onder de aandacht willen brengen. Hij zal ook een aantal van hen ontmoeten. En praten met straatkinderen die hem een paar sandalen aanbieden die ze zelf hebben gemaakt; van weggegooide materialen. De armoede in beide landen is een immens probleem.
In Myanmar wonen ruim 51 miljoen mensen; 90% is boeddhist. De rooms-katholieke gemeenschap is klein; ruim 700.000 gelovigen. Er wonen en werken bijna 900 priesters en rond de 2000 vrouwelijke religieuzen. In Bangladesh wonen nog geen 400.000 katholieken op een totaalbevolking van 160 miljoen, nagenoeg allemaal moslims.
In Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, zal de paus zestien nieuwe priesters wijden; een mijlpaal voor de rk-gemeenschap in het land waar nog geen 400 priesters werken.
franswijnands@telenet.be