De lichtprocessie om 21.00 uur trekt duizenden bezoekers. (GSR-foto/Elisabeth Auvillain)
door Elisabeth Auvillain voor Global Sisters Report
In de leeszaal van het ‘kleine klooster’, waar gasten rustig kunnen zitten en gezinnen bordspellen spelen met hun kinderen, vertelt zuster Marie-Noël Suter hoe de afgelopen twee jaar zo anders waren.
“Plots stond ons huis leeg, een huis, dat we Le Petit Couvent, het kleine klooster, noemen waar pelgrims welkom zijn”, aldus Zuster Marie-Noël, overste van de communiteit van de Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes. We zijn hier om onderdak te bieden aan mensen die naar het heiligdom van Lourdes komen.”
“We zijn geen hotel, we brengen tijd door met onze gasten, we luisteren naar hen. Maar de afgelopen twe jaar was dat onmogelijk,” zei zuster Marie-Noël spijtig.
Net als de rest van Frankrijk werd Lourdes zwaar getroffen door de eerste lockdown. “Tijdens COVID konden we niet naar de mis; we keken ernaar op televisie, zoals iedereen in Frankrijk”.
De Franse openbare televisie (France 2) zendt elke zondag om 11.00 uur de mis uit en het kijkcijfer bereikte tijdens de lockdown een hoogtepunt. Vóór COVID-19 werden in een van de 30 kerken of kapellen van het heiligdom van Lourdes elke dag tot 50 missen gevierd.
De strikte lockdown van twee maanden in maart 2020 in Frankrijk, kwam heel plotseling. Niemand mocht verder dan 1 kilometer van zijn huis komen. Het betekende het einde van de bedevaarten, die elk jaar in de lente beginnen en tot de herfst duren. Het heiligdom was gesloten.
Onder de meest bezochte
Sinds de verschijningen aan Bernadette Soubirous zijn pelgrims in drommen naar Lourdes gekomen om Maria om hulp te vragen en in de grot tot haar te bidden. Het is een van de meest bezochte bedevaartplaatsen in de christelijke wereld, met naar schatting 4-6 miljoen bezoekers per jaar vóór de pandemie,
Vóór de pandemie kwam ongeveer 40% van de bezoekers uit Frankrijk. De meeste Franse bisdommen organiseren jaarlijks een bedevaart naar Lourdes voor zieken en gehandicapten.
Pelgrims van elders komen meestal uit Europese landen. Op het enorme terrein van het heiligdom, kun je vele talen horen: Frans, Spaans – de grens is slechts een uur rijden – Italiaans, Engels, Duits en Nederlands. Ook de Tamils, die oorspronkelijk uit de Zuid-Indiase provincie Tamil Nadu komen en in Groot-Brittannië of Frankrijk wonen, zijn goed vertegenwoordigd. Niet alle bezoekers zijn katholiek: hindoes beschouwen de Maagd Maria als een van hun godinnen en bidden tot haar.
De Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis kwamen in 1870 naar Lourdes. Ze vestigden zich eerst in 1863 in een huis van een priester in een nabijgelegen dorp. Toen steeds meer pelgrims naar Lourdes kwamen was het logisch dat de groeiende gemeenschap daarheen verhuisde.
Naast de Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes zijn er ongeveer 30 andere gemeenschappen van vrouwelijke religieuzen in Lourdes. Ze verwelkomen de pelgrims, bieden huisvesting, spirituele begeleiding en zorgen voor zieken en gehandicapten. Sommigen, zoals de Karmelieten en de Dominicanen, leven een gebedsleven en verlaten hun klooster niet, ook al ligt het op korte afstand van het heiligdom. Zusters Franciscanessen hebben de leiding over de sacristie van de grot.
Tijdens de lockdowns besloten de 30 aalmoezeniers van het heiligdom het internet te gebruiken om het bereik van het heiligdom te vergroten. “We organiseerden voortdurend gebed in de grot”, zei aalmoezenier Salefran. “We begonnen alle diensten de klok rond op ons internetkanaal uit te zenden. Mensen konden overal ter wereld met ons bidden. We dachten: als mensen niet naar Lourdes kunnen komen, laten we ze dan gaan opzoeken. We creëerden een zeer sterke band met pelgrims over de hele wereld. Dit gaf een nieuwe, meer internationale dimensie aan Lourdes. We zaten veel aan de telefoon, omdat mensen ons bleven bellen. Zodra we weer konden reizen, gingen we bisdommen bezoeken.We staan nu meer open voor de rest van de wereld. De relieken van Bernadette zijn nu bijvoorbeeld in de VS, op een rondreis van oost naar west. Onze bisschop zal er binnenkort heen gaan om met de relieken terug komen. We hopen nu miljoenen pelgrims te zien, net als voor de pandemie. Tijdens de COVID-jaren kwamen mensen individueel. Het is leuk om groepen weer te zien komen.”
Volgens Salefran zijn pelgrims in de loop der jaren veranderd: mensen die naar Lourdes komen zijn niet alleen kerkgaande katholieken. “Ze weten vaak niet veel van onze vieringen”, zei hij. “We moesten de rituelen, de gebaren, zelfs de viering van de eucharistie uitleggen.”
Sommige zieke pelgrims gaan naar Lourdes in de hoop op een wonder, maar deze komen niet zo vaak voor en worden pas erkend na een lange procedure waarbij artsen zijn betrokken. Zieke mensen zeggen vaak dat ze genezen zijn van een ziekte na een bezoek aan het heiligdom. Er zijn 70 wonderen officieel erkend.
In een tijd waarin psychische aandoeningen steeds vaker voorkomen, “moet het patroon van bedevaarten zoals we ze vandaag kennen evolueren. Hoe moeten we mensen met psychische aandoeningen verwelkomen? Hoe kunnen we de meest kwetsbaren verwelkomen?”
Zieke, gewonde of gehandicapte mensen krijgen overal voorrang: ze worden vooraan in de menigte geplaatst tijdens vieringen en processies. Voor sommigen is een reis naar Lourdes de enige keer dat ze weg zijn van de speciale huizen waar ze vaak moeten wonen vanwege hun handicap.
De sfeer in Lourdes is er een van vredige vroomheid, waar iedereen welkom is. Net als elders in Frankrijk bestaat ongeveer driekwart van de mensen uit vrouwen die deelnemen aan de activiteiten en plechtigheden. Alle ceremonies, niet alleen de eucharistie, worden geleid door priesters. Opmerkelijk is dat vrouwelijke religieuzen, zo aanwezig in Lourdes, in de ceremonies geen zichtbare rol spelen. Het beheer van het heiligdom is in handen van een rector en een hechte groep van 10 leken, uitsluitend mannen.
Lourdes is een kleine stad met 13.000 inwoners en 4.500 van hen leven op de een of andere manier van het heiligdom: hoteliers, restaurants en winkeliers, waar o.a. souvenirs worden verkocht. Allen hebben hun omzet sterk zien dalen. Het opvangcentrum ‘ accuil’ biedt werk aan 320 mensen, die ook tijdens de pandemie moesten worden ontslagen en een werkloosheidsuitkering kregen. Overheidssteun, zoals elders in Frankrijk, hielp degenen die hun baan verloren of hun winkels moesten sluiten tijdens de lockdown.
De Franse president Emmanuel Macron, bracht op 16 juli een kort bezoek aan het heiligdom. Hij ondersteunt de uitvoering van een economisch plan, “Avenir Lourdes” (“Toekomst voor Lourdes”), dat voorziet in financiële hulp om de stad en de regio, zo zwaar getroffen door COVID-19, er weer bovenop te brengen. Iedereen leeft in de hoop dat de pelgrims weer snel zullen terugkeren.
Bron: Global Sisters Report