bij de internationale dag ter bestrijding van de armoede |
Icoon en nationale held |
Oscar Romero werd vier jaar geleden heilig verklaard. Hij wordt vereerd als de “bisschop van de armen” in zijn thuisland El Salvador en daarbuiten. Dat was niet altijd het geval. Nu kan men zijn beeltenis vinden op mokken en T-shirts, hij is verkrijgbaar als muurschildering en als levensgroot borstbeeld. Zijn portret hangt in kerken en de belangrijkste luchthaven van het land, draagt zijn naam.
Oscar Romero is alomtegenwoordig in zijn thuisland El Salvador: als icoon en nationale held; als een symbool van hoop op vrede in een staat waarvan de samenleving diep verdeeld is – zelfs meer dan 25 jaar na het einde van die bloedige burgeroorlog die begon met de moordaanslag op de aartsbisschop van San Salvador door de militaire junta.
Heilig verklaard in 2018
En toch is Romero nog niet zo lang populair. Kardinaal Gregorio Rosa Chavez, die een belangrijke rol speelde bij de heiligverklaring, typeert hem als een “controversiële figuur”. Pas na de heiligverklaring door paus Franciscus in 2018 heilig verklaarde, begon een herontdekking van de persoon Romero.
Zelfs in de eigen gelederen was er onenigheid over Romero. Kort na de heiligverklaring vroeg de huidige aartsbisschop van San Salvador, Jose Luis Escobar Alas, in het openbaar om vergeving “voor dat deel van de kerk dat Romero slecht heeft behandeld en heeft belasterd, inclusief zijn collega-bisschoppen”.
De erfenis van de heilige kent tegenstrijdigheden. Zijn levensweg van een nogal conservatieve geestelijke, die zich buiten de conflicten tussen het leger en de linkse FMLN-guerrilla wilde houden, tot een sympathisant van de gedurende lange tijd controversiële “theologie van de bevrijding”, tot een scherp criticus van de overheid is niet in één eenvoudige interpretatie te vatten.
Een soort verlosser
Tegenwoordig wordt Romero door veel mensen gezien als een ‘verlosser’, ongeacht de religieuze of politieke overtuiging die iemand heeft. Een belangrijk monument is de ziekenhuiskapel “Ospitalito” in San Salvador. Hier kwam Romero op 24 maart 1980 om het leven door een gericht schot vanuit een passerende auto. Vlakbij het altaar waar Romero stierf is een silhouet van de bisschop aangebracht. Nog steeds is het onduidelijk wie de misdaad heeft gepleegd. Het brein achter de moord, ARENA-oprichter en agent van de geheime dienst Roberto D’Aubuisson, stierf in 1992 zonder zich ooit voor de rechtbank te hoeven antwoorden.
Nauw verbonden met Romero is de kerk van San Jose in El Paisnal, ongeveer 40 kilometer ten noorden van San Salvador. Daar leidde de jezuïet Rutilio Grande de parochie. Getuigen herinneren zich hoe de priester herhaaldelijk de uitbuiting van landarbeiders aan de kaak stelde en daarmee de woede van de eigenaren van de grote plantages over zich afriep.
Toewijding aan gerechtigheid
‘Hij predikte gerechtigheid’, zeggen ze over Rutilio Grande. De religieuze betaalde met zijn leven. Op 12 maart 1977 werden hij en twee metgezellen doodgeschoten in een suikerrietveld. De bloedige daad bracht een verandering teweeg in de houding van de kerk tegenover de armen van El Salvador – én een verandering van hart in Romero, die in de uitvaartmis in El Paisnal voorging. Hij roep daarbij op tot opheldering van de misdaad. Zo kwam Romero ook steeds meer in het vizier van grootgrondbezitters en het leger. ‘Je kunt mij doden, maar niet de stem van de gerechtigheid’, riep de aartsbisschop uit in zijn laatste preek.
Een half leven na de moorden op Grande en Romero is er nog geen gerechtigheid gekomen. Eind januari drong Romero’s opvolger aartsbisschop Jose Luis Escobar Alas, aan op een onderzoek naar de misdaden die tijdens de burgeroorlog zijn gepleegd. Veel van de nabestaanden weten nog steeds niet waar de stoffelijke resten van hun dierbaren zijn. “Tijd heelt geen wonden, integendeel, ze verdiepen.”
Romero vond zijn laatste rustplaats in de crypte van de kathedraal van San Salvador. Elke dag maken mensen uit alle lagen van de bevolking de bedevaart hier om te pauzeren in stil gebed voor het graf. Het lijkt alsof de bisschop na zijn dood voor elkaar krijgt wat tijdens zijn leven zo moeilijk was: het land met zijn moeilijke geschiedenis te verzoenen.
bron: domradio
beeld: processie bij de heiligverklaring, https://cdn.britannica.com/