Vaticaan 2022, penning “vrede in Oekraïne“
“Vaticaanse benadering onevenwichtig”
Kan het Vaticaan bemiddelen in de oorlog in Oekraïne? De Oost-Europa-expert Regina Elsner ziet veel te nauwe en eenzijdige verbanden met Moskou. Ook in Rusland wordt het Vaticaan als spirituele autoriteit niet serieus genomen.
DOMRADIO.DE: Op de terugvlucht van zijn reis naar Hongarije benadrukte paus Franciscus dat er aan een vredesmissie in Oekraïne werd gewerkt. Dat werd door Moskou ontkend. Denkt u dat het een goed idee zou zijn als het Vaticaan zou bemiddelen in Oekraïne?
Regina Elsner (Onderzoeksmedewerker bij het Centrum voor Oost-Europa en Internationale Studies in Berlijn, ZOIS): In een oorlog is het altijd een goed idee om bemiddelingskanalen te zoeken. Dat is iets dat het Vaticaan vanaf het begin heel sterk heeft opgepakt, om alle partijen een bemiddelende positie te bieden. In principe is dit altijd een goed idee.
Voor mij rijst echter de vraag hoe dicht men werkelijk bij de realiteit van oorlog staat. Bij de pogingen van het Vaticaan heb ik altijd de indruk gehad dat ze niet echt op de hoogte zijn van m.n. de rol van de Russisch-Orthodoxe Kerk in deze oorlog. En dat maakt het natuurlijk heel, heel moeilijk om effectief te kunnen bemiddelen of zelfs maar een goed bod uit te brengen naar beide kanten.
DOMRADIO.DE: Nu hebben de paus en de curie er altijd voor gewaakt een standpunt in te nemen in deze oorlog. Rusland en Poetin worden niet expliciet genoemd als agressors. Is dat niet een goed uitgangspunt als je wilt onderhandelen?
Elsner: Ja, zou ik zeggen. Natuurlijk is het belangrijk dat je aan beide kanten zo’n stabiel contact hebt dat je serieus wordt genomen als onderhandelingspartner. Maar in deze oorlog is het natuurlijk heel, heel duidelijk wie de agressor is en wie verantwoordelijk is voor vernietiging en vernietiging in Oekraïne. En dan is het natuurlijk heel erg problematisch voor Oekraïne als het Vaticaan, als potentiële bemiddelaar, geen duidelijk standpunt inneemt over de vernietigingsoorlog van Rusland. En als het Vaticaan ook niet – wat ik nog eens wil benadrukken – de rol van de kerk in deze oorlog goed inschat en ook publiekelijk beoordeelt.
DOMRADIO.DE: Er zijn goede contacten tussen het Vaticaan en de Russisch-Orthodoxe Kerk. Nog maar een paar dagen geleden ontving de paus de nieuwe bisschop voor buitenlandse zaken van het Patriarchaat van Moskou. Welke rol spelen deze relaties, die u kritisch bekijkt,?
Elsner: Dat is een deel van het probleem met deze bemiddelingsmissie. Het Vaticaan heeft zeer, zeer lange en zeer goede relaties met de Russisch-Orthodoxe Kerk. Dat is niet alleen een feit van de afgelopen maanden, deze relaties zijn gecultiveerd sinds de Koude Oorlog. Ze elkaar heel goed. Sommige mensen die elkaar nu steeds weer ontmoeten, kennen elkaar al vele jaren.
Dat zou natuurlijk in principe een goede uitgangspositie zijn om naar Russische kant duidelijk te maken wat er misgaat in deze oorlog en ook hoe deze oorlog wordt beoordeeld. Maar wat tegelijkertijd ontbreekt, is een even goede relatie met de gesprekspartners in Oekraïne. Je ziet gewoon niet dezelfde intensieve gesprekken met mensen uit de kerken, de orthodoxe kerken of de katholieke kerken in Oekraïne. En dan krijgt hij gewoon een onevenwichtigheid, wat beslist onverstandig is.
“Het ontbreekt aan goede relaties met de gesprekspartners in Oekraïne.”
DOMRADIO.DE: U hebt zelf een aantal jaren in Rusland gewoond en bent theoloog. Welke rol spelen de paus en het Vaticaan daar? Kan het de Russen iets schelen wat Rome zegt?
Elsner: Dat is een ander probleem. In feite is de katholieke kerk in Rusland een heel kleine kerk. Vanwege deze kleine katholieke kerk in Rusland zijn er de afgelopen decennia zeer sterke diplomatieke onenigheden geweest tussen de Russisch-orthodoxe kerk en het Vaticaan. En ik heb de indruk dat de orthodoxe bevolking, die de meerderheid vormt en tevens de politieke elite vormt, het Vaticaan ziet als een zeer bruikbaar westelijk aanknopingspunt ziet om de wereld duidelijk te maken dat Rusland niet geïsoleerd staat en dat men partners heeft ook in het westen. Maar eigenlijk wordt “Rome” op theologisch vlak niet echt serieus genomen, als een spirituele autoriteit.
DOMRADIO.DE: Wat zou volgens jou de beste aanpak zijn voor het Vaticaan in de oorlog in Oekraïne?
Elsner: Nou, ik denk dat het Vaticaan er goed aan zou doen om veel meer op Oekraïne te focussen. Hoe de toekomst van de regio eruit zal zien, hangt voor een groot deel af van hoe het in Oekraïne gaat, hoe de Oekraïense kerken en religieuze gemeenschappen elkaar vinden. Het zal dan ook afhangen van hoe men zich dan weer tegenover Rusland kan gedragen. Naar mijn mening zou het Vaticaan veel positievere dingen kunnen doen dan keer op keer proberen in het reine te komen met Rusland.
Interview door Bernd Hamer.
Bron: domradio.de
beeld: vatican media,