Luther op de Rijksdag te Worms |
De breuk tussen Rome en Reformatie mag na ruim 500 jaar niet als vanzelfsprekend beschouwd worden. In het licht van de ene Heer, de ene doop en het ene geloof blijft gescheidenheid fundamenteel in strijd met het belijden van de kerk en prikkelt daarom tot zelfonderzoek. Wij geloven immers ‘de ene heilige katholieke apostolische kerk’.
Ruim 500 jaar gescheiden leven ligt inmiddels achter ons. Bij alle strijd en soms zelfs, beschamend genoeg, geweld, heeft de Heer van de kerk ook door deze gescheidenheid heen gewerkt. God is een weg gegaan door de Rooms Katholieke kerk, de kerk die teruggaat tot de tijd van de apostelen en die de afgelopen 500 jaar in de context van de moderne tijd het geloof der eeuwen heeft overgeleverd en geleefd. God is ook een weg gegaan door de kerken van de Reformatie die het apostolische getuigenis op een andere manier hebben voortgezet en vormgegeven en waarin belangrijke aspecten van het christelijk leven en geloof tot bloei zijn gekomen. Dat geldt ook voor de kerken die behoren tot de Baptistische traditie en, later, tot de Pinksterkerken. Hoezeer de gescheidenheid ingaat tegen de wil van de Heer en dus schuld is, toch kan, vanwege de barmhartigheid van God, misschien van een felix culpa, een kwaad waar God iets goeds uit heeft laten voortkomen, gesproken worden. Een felix culpa kan echter nooit een laatste woord zijn.
Wij realiseren ons dat de breuk tussen Rome en Reformatie niet zomaar als misverstand kan worden afgedaan en dat er verschillen aan ten grondslag lagen die met wezenlijke elementen van de expressie en vormgeving van het geloof te maken hadden. Deels bestaan die er nog, met name over kerk en ambt. Toch delen we het geloof in de drie-ene God en in Jezus Christus, de Zaligmaker en het ene Hoofd van de kerk. We delen de genade van de doop, wij geloven in de werkelijke aanwezigheid van Christus in eucharistie/avondmaal, wij geloven in de betekenis van het ambt als representatie van Christus en als teken van verbondenheid met het geloof van de ene kerk. Een breekpunt uit de tijd van de Reformatie, ‘de rechtvaardiging door het geloof’, is dat blijkens de gemeenschappelijke verklaring van de Lutherse Wereldfederatie en de Rooms Katholieke kerk over de rechtvaardigingsleer uit 1999 niet meer. Deze is later ook door de World Communion of Reformed Churches onderschreven. Daarmee is de vraag: is dat wat ons nu nog scheidt werkelijk kerk-scheidend?