ACHTERGROND
Christenen realiseren zich onvoldoende wat een gruwelijk martelwerktuig het kruis was, bedoeld om vernedering, schaamte en angst in te boezemen, stelt Ruben van Wingerden. ‘Ik zou nooit ‘kruisig hem, kruisig hem’ roepen bij The Passion.’
door Aldwin Geluk in het Nederlands Dagblad
Vaak wordt aangenomen dat Jezus aan het kruis stierf door verstikking. Maar waarschijnlijk stierf hij ergens anders aan, ontdekte bijbelwetenschapper Van Wingerden. ‘Er wordt in historische beschrijvingen van kruisigingen nooit melding gemaakt van moeilijk ademhalen of van buiten bewustzijn raken, wat je bij verstikking zou verwachten. Integendeel: in de Bijbel staat dat Jezus sterft met een luide schreeuw.’
Ook verslagen van andere kruisigingen beschrijven hoe mensen tot hun dood toe schreeuwen, zingen of zelf naar hun omstanders schelden, leerde Van Wingerden. ‘Er was dus nog genoeg activiteit aan het kruis om verstikking uit te sluiten als doodsoorzaak. Hartfalen, trauma en bloedverlies lijken meer voor de hand liggende oorzaken te zijn.’
Een andere misvatting onder veel christenen is dat er één spijker werd gebruikt om Jezus’ beide voeten aan het kruis vast te spijkeren, ontdekte Van Wingerden toen hij het boek Romeinse kruisiging schreef. ‘Dat zie je wel vaak in afbeeldingen, maar historisch gezien is dat niet helemaal juist. Er werden namelijk vaak twee spijkers gebruikt: om precies te zijn door beide enkels een spijker, en die werden elk aan een andere zijkant van de paal vastgeslagen’, vertelt hij deze week in de podcast Dick en Daniël Geloven het Wel.
geslachtsdelen
Waar de gekruisigde Jezus in de kunstgeschiedenis vaak in een lendendoek wordt afgebeeld, is de kans bovendien groot dat hij in werkelijkheid naakt was, stelt Van Wingerden. ‘De geslachtsdelen waren zichtbaar. Dat droeg bij aan de vernedering en het afschrikwekkende effect dat de Romeinen voor ogen hadden.’
‘De opstanding en de verschijning aan de discipelen heeft de hele negatieve sfeer rond de kruisiging doorbroken.’
Juist vanwege de schaamte en schande die aan een kruisdood kleefden, is het volgens hem verbazend dat het kruis uiteindelijk hét teken van het christendom werd. Als historicus vindt Van Wingerden dat lastig te verklaren. ‘Gezien de negatieve connotaties die er in het Romeinse Rijk waren, is het ongekend dat een gekruisigd iemand zo positief wordt bezien en zelfs de Messias wordt genoemd.’
lees het volledige artikel in het ND
beeld: Fragment van het Isenheimer Altaar door Matthias Grünewald