‘Mensen zijn niet verkeerd, sommige gedragingen wel’
door: Frans Wijnands –
Eigen schuld ·…
dikke bult. Dat blijft voor velen de simpele samenvatting van hetgeen de Belgische aartsbisschop, André-Joseph Léonard, zegt over hiv-besmetting en aids.
Immers: wie twee pakjes sigaretten per dag rookt moet niet verbaasd zijn als ‘ie longkanker krijgt en wie twee flessen whisky per dag weg klokt moet weten dat hij een verhoogde kans op een leverziekte loopt.
Dat geldt – dus! – ook voor onverantwoord seksueel gedrag: wie zonder voorzorgen van het ene bed naar het andere wipt en veelvuldig van partner (m/vr) wisselt, riskeert nu eenmaal dat hij aids oploopt. Inclusief en vooral homoseksuelen.
Immanente gerechtigheid, noemt mgr. Léonard dat: een ‘een van nature meegegeven gerechtigheid.
Het gaat om menselijk gedrag
Al geldt dat volgens hem niet voor alle betrokken personen. Er zijn mensen die nooit gerookt hebben en toch aan longkanker sterven en er zijn miljoenen mensen die ongewild en ongevraagd met aids besmet zijn geraakt.
Het gaat de Belgische primaat daarom ook niet om mensen individueel maar om bepaalde menselijke gedragingen: ‘Mensen zijn niet verkeerd, sommige van hun gedragingen wel’, verduidelijkte hij vlak voor het weekeinde op een inderhaast belegde persconferentie zijn fel omstreden woorden van een paar dagen tevoren.
Veel kritiek
Er kwam opvallend veel kritiek uit de politiek op de uitlatingen van de aartsbisschop. Aftredend premier Yves Leterme vond die ‘totaal misplaatst’. Anderen wrijven de aartsbisschop gebrek aan barmhartigheid aan; en harteloosheid. Maar die reageert tamelijk nuchter op alle opschudding.
De gewraakte citaten komen uit een boek, vol gesprekken met hem, dat sinds heel kort in het Nederlands is vertaald, maar dat al vier jaar geleden in het Frans verscheen en waarin toen al deze uitspraken waren opgenomen. Sneeuw van gisteren…., zoals de Vlamingen ‘ouwe koek’ noemen.
Media de schuld?
Mgr. Léonard sluit niet uit dat hij verkeerd begrepen is, maar legt de schuld daarvan (deels) bij de media.
Want in het boek zegt hij ook, dat aidspatiënten en seropositieven nooit het onderwerp van discriminatie mogen zijn.
‘Het verbaast me toch een beetje dat men niet in staat is een tekst te lezen en dat nog wel voor mensen wier beroep erin bestaat woorden te gebruiken’.
Hij wilde zijn uitspraak dan ook hooguit verduidelijken, niet terugnemen. Hij blijft bij het standpunt dat losbandig seksueel gedrag verwerpelijk is en niet past in de leer van de rk-kerk. Wie zich bezondigt aan promiscue gedrag loopt verhoogde gezondheidsrisico’s. Aids is in dat opzicht – volgens Léonard – een logische reactie van de natuur zelf. Geen straffe Gods.
Aartszwijgzaam?
Of hij als aartsbisschop niet zorgvuldiger zijn woorden had moeten kiezen?, was een vraag op de persconferentie. ’Als aan de naam van een beroep plots het voorzetsel aarts- gekoppeld wordt, is dat dan een reden om niet meer vrijuit te mogen spreken?, was zijn wedervraag. ‘Als het gevolg van aartsbisschop te zijn is, dat men dan aartszwijgzaam en aartsvoorzichtig moet worden, dan blijf ik liever bisschop’.
Geen overheidssteun meer?
Politici en krantencommentatoren stellen nu hardop de vraag of meningen zoals die van mgr. Léonard door de overheid financieel ondersteund moeten worden. De Belgische overheid steunt de religieuze instellingen namelijk met meer dan 300 miljoen euro per jaar. Meer dan driekwart daarvan gaat naar de katholieke kerk.
Dat die overheidssteun nu gestopt moet worden naar aanleiding van de uitspraken van de Belgische aartsbisschop is gevaarlijk kortzichtig. Het lijkt er dan op alsof de Belgische rk kerk (materieel) gestraft moet worden omdat een van de bisschoppen iets zegt wat een deel van de bevolking niet bevalt.
Dat raakt het grondrecht van de vrijheid van meningsuiting. Muilkorven zou je zoiets kunnen noemen. Hoe oneens men het ook met Léonards uitspraken en opvattingen kan zijn daar hoort geen sanctie op te staan van het dichtdraaien van de geldkraan.
Natuurlijk is het een debat waard of die overheidssteun nog wel past in deze tijd en of het leeuwendeel daarvan naar de rk-kerk moet gaan, maar dat debat moet gevoerd worden los van dit incident.
Maar ja, de Belgische kerk – en die niet alleen – ligt onder vuur sinds het kindermisbruikschandaal bekend werd. En de (terechte) verontwaardiging daarover speelt (on)bewust mee, telkens als kerkbedienaren discutabele opvattingen ventileren.
franswijnands@telenet.be