– Frans Wijnands –
De paus die een Zwitserse gardist in het voorbijgaan een hand geeft. Schijnbaar achteloos. De Zwitser stram in de houding, licht voorovergebogen, een maar half ingehouden lach op het gezicht. Er is een foto gemaakt van dat moment: een intussen wijdverspreide, veelzeggende en menselijke momentopname.
Je ziet het een doorsnee generaal niet doen als die ’s ochtends de poort van de kazerne in loopt en de wachtdoende soldaat de hand schudt. Generaal en soldaat salueren. Paus en gardist schudden elkaar de hand.
Althans deze paus.
Als geen of weinig van zijn voorgangers staat paus Franciscus graag bij en liefst tussen de mensen. Ook tussen ‘zijn’ 120 Zwitsers; de Zwitserse Garde.
Ze staan onder meer op wacht bij het Vaticaans gastenverblijf waar paus Franciscus sinds zijn aantreden woont, en in en uit loopt. Hij kent ze bij naam. Maakt een praatje met ze, informeert naar hun gezondheid en naar hun families. Van mens tot mens, wederzijds respect.
Natuurlijk salueren ook de gardisten. Maar de paus is geen generaal. En gardisten geen soldaten; hoe goed getraind ze ook zijn. De Garde is een protocollaire eregarde. Weliswaar militair gedrild, maar ze doen dienst bij een geestelijk leider en dat is van een andere orde dan elitetroepen die in dienst staan van wereldleiders of (dictatoriaal) militaire meerderen.
Kennelijk denkt Daniel Rudolf Anrig daar anders over. Anrig, inmiddels 42 jaar, getrouwd en vader van vier kinderen, was van 1992 tot 1994 hellebardier bij de Zwitserse Garde. Na zijn tweejarig dienstverband keerde hij terug naar Zwitserland. Studeerde er rechten, werd regionaal politiechef. Tot paus Benedictus hem in 2008 vroeg om commandant van de Zwitserse Garde te worden. En Anrig zei graag ja.
Toen paus Franciscus aantrad bevestigde hij Anrig in zijn functie, maar nu heeft hij hem ontslagen. Al formuleren het Vaticaan en de Osservatore Romano het in een vier-regelig berichtje ietsje anders: de paus heeft de ontslagaanvrage van Anrig aanvaard. Want je kunt reglementair maar vijf jaar commandant zijn. Alles keurig volgens de regels dus.
Maar goed ingevoerde Italiaanse media weten wel beter: de paus zou niets moeten hebben van de strenge militaire discipline en aanpak van Anrig.
Die schijnt de Garde geleid te hebben alsof het een compagnie commando’s betrof. Extreem strikt in de naleving van de voorschriften, vitterig op details zoals dat gardisten de paus nooit een hand mogen geven en nooit in diens bijzijn mogen gaan zitten. Maar wat doe je als brave gardist als de paus je een hand geeft? Of vraagt om even te gaan zitten omdat dat lange staan slecht is voor je gezondheid?
En er zou meer zijn. Commandant Anrig wilde boven de Garde-kazerne in Vaticaanstad voor zijn gezin een ruim appartement bouwen. Wat Franciscus afwees.
Maar voordat de feiten nu beginnen te verkruimelen tot gossip is een ding wel duidelijk: paus Franciscus ziet ‘zijn’ Zwitsers primair als mensen, niet als quasi-militairen. Met dat signaal kan de nieuwe commandant aan de slag.