Onze medewerker Frans Wijnands laat zijn licht schijnen op de recente onthullingen over het Vaticaan.
Arme paus Benedictus, de drukst bezette pastoor van de hele (rk) wereld. Altijd bezig met andermans heil. Een bevlogen herder die zijn kudde de weg wijst; in woord en geschrift. Maar die daarnaast ook nog eens de boekhouding van zijn omvangrijke schaapskooi moet bijhouden en de juiste herdershonden moet kiezen. Want zelfs een paus is niet van alle wereldse markten thuis. En zeker niet die zachtaardige Joseph Ratzinger.
Financiën? , beleggingsprofielen?, vermogensbeheer?, makelaardij?, personeelsbeleid?, transparante organisatiestructuren?, management in het algemeen?, internationale politiek?, communicatie? In bijna al deze disciplines kun je afstuderen. Heeft Benedictus niet gedaan. Maar hij weet alles van theologie, Bijbelexegese en kerkgeschiedenis. Dat is voor een paus niet onbelangrijk, maar al dat andere…? Daar zoek je dan dus medewerkers voor op wie je kunt bouwen. Maar kennelijk lopen er binnen de Vaticaanse muren , – zelfs binnen de Curie? – , mensen rond die je niet alleen op hun schijnheilige toewijding mag vertrouwen.
Hoe betrouwbaar is wie? , moet ook paus Benedictus zich de afgelopen maanden hebben afgevraagd. De Vaticaanse staatshuishouding is een puinhoop. Het financiële beleid is sinds jaar en dag op het corrupte af; de na-ijver tussen en machtswellust van Curie-kardinalen is ten hemel schreiend, de onderlinge communicatie is amateuristisch en de paus heeft niet de tijd om dat allemaal in de gaten te houden. Dus is de ‘second-in-command’, oftewel de staatssecretaris, de belangrijkste man in de Vaticaanse organisatie. Die functie is een soort magneet: het trekt ongekend veel macht aan. De paus mag dan de opperherder zijn, zijn staatssecretaris is ‘de baas van het spul’.
De paus schrijft encyclieken en zijn staatssecretaris doet de rest…! Dat is momenteel kardinaal Tarcisio Bertone. IJdel, autoritair, Italiaan. Nou ja, die ijdelheid is geen uniek kenmerk van kardinalen en autoriteit kan zelfs positief werken. Maar Bertone heeft sinds zijn aantreden een soort van schrikbewind gevoerd. Een typische zwart-wit manager die nooit van tinten grijs heeft gehoord. Door de nieuwgekozen paus Benedictus indertijd beloond met de functie van staatssecretaris. En dat was een verkeerde keuze. Benedictus had toen het nonchalante lef moeten hebben om juist een niet-Italiaan in die functie te benoemen. Uitgerekend Ratzinger, die de Vaticaanse Curie tot in de kleinste details kent, had moeten weten dat met kardinaal Bertone een intern-kerkelijke beweging op gang zou komen om de tijd terug te draaien. Niet in theologisch opzicht (dat doet de paus wel), maar organisatorisch. Wereldkerk? Prima, maar dan wel met Italianen aan de macht en het Italiaans als voertaal.
Opeens ligt nu kardinaal Bertone in de vuurlijn van het schandaal van die uitgelekte pauselijke brieven. Op zijn voorspraak werd mgr. Carlo Viganò onlangs weggepromoveerd als nuntius naar Washington. Op zich een mooie post in de Vaticaanse hiërarchie. Maar de monseigneur was – recent benoemd door de paus persoonlijk – bezig met een intern onderzoek naar de witwaspraktijken en andere soorten van financieel wanbeleid. Kennelijk kreeg hij teveel inzicht in het gerommel binnen het Vaticaan. Hij heeft de paus brieven gestuurd om zijn bevindingen en verdenkingen uit te leggen, maar de paus volgde het oordeel van zijn staatsecretaris Bertone. Exit mgr. Viganò. Hetzelfde verhaal met de Vaticaanse bankdirecteur Ettore Gotti Tedeschi, die kort geleden de laan werd uitgestuurd wegens incompetentie en wanbeleid. Of wist ook hij te veel?
De voorspellingen in de Italiaanse media over het vervolg van deze gênante gang van zaken zijn nòg spannender dan de recente onthullingen over de gelekte privé-correspondentie van paus Benedictus XVI. Want er gaan nog meer koppen rollen binnen de muren van Vaticaanstad. Dat zeggen althans anonieme bronnen binnen het Vaticaan. Er zou volgens hen een oppositievoerende club tegen kardinaal Bertone bestaan ‘om de paus te beschermen’. De gearresteerde butler van de paus die de vertrouwelijke stukken heeft doorgespeeld aan journalisten, zou slechts ‘een kleine vis’ zijn.
Na een paar dagen afzondering in zijn ‘veiligheidskamer’ – want een echte gevangenis kent het Vaticaan niet –, begint de arrestant meer en meer aan zijn ondervragers te vertellen; wellicht geïnspireerd door het Hoogfeest van Pinksteren. Vooralsnog moet hij zich verantwoorden voor de Vaticaanse Justitie en een commissie van drie kardinalen. Maar het is niet uitgesloten dat ook de Italiaanse Justitie zich met de zaak wil, of gaat bemoeien. Als de gearresteerde butler (getrouwd en vader van drie kinderen) is uitgepraat zal misschien duidelijk worden of hij op eigen houtje handelde, en waarom. Of dat hij handelde in naam van opdrachtgevers?, en wie dan? De butler heeft, zoals in veel thrillers, het laatste woord. Wordt vervolgd….
franswijnands@telenet.be