Paus Franciscus
door Frans Wijnands –
Paus Franciscus is een voetbalfan. Hij heeft in zijn Argentijnse jaren regelmatig met de hele familie in het stadion gezeten om zijn favoriete club aan het werk te zien. Langs de lijn. Liever tussen de mensen dan tussen de spelers; bij wijze van spreken. Als paus is dat niet anders. Zoals hij afgelopen zondag tijdens een eucharistieviering in een Romeinse buitenwijk zei: ‘De hele werkelijkheid begrijp je beter aan de rand dan in het centrum’. Een paar dagen eerder had hij de Italiaanse bisschoppenconferentie toegesproken en zijn confraters voorgehouden dat een pastor zich nooit als functionaris of als kerkelijke beambte moet opstellen die vooral bezorgd is over de organisatie en de structuur van de kerk. Maar de goede herder moet doorlopend bezig zijn met het welzijn van zijn kudde, de mensen. De paus blijft herhalen dat er voor carrièrejagers geen plaats is in de kerk.
Dat thema van mensen ontmoeten is de rode draad in de ‘biografie’ van paus Franciscus, geschreven door een Argentijnse journalist en een Italiaanse collega die als correspondente voor het Italiaanse nationale persbureau ANSA in Buenos Aires werkt. De ondertitel van hun boek luidt “Leven en denken van Jorge Bergoglio’. Terecht, want hun boek is in eerste versie al verschenen in 2010, onder de titel “El Jesuita’, toen kardinaal Bergoglio nog aartsbisschop van Buenos Aires was. Daar zou het bij zijn gebleven; een boek voor de Zuid-Amerikaanse markt, met veel ruimte voor de situatie (van de rk kerk) in Argentinë en de houding/rol van de kerk onder de Videla-dictatuur. Totdat Bergoglio onlangs tot paus werd gekozen. Het was een logische, en verkooptechnisch slimme zet, om de titel en de omslag van het oorspronkelijke boek te actualiseren, en het opnieuw uit te geven als een soort biografie.
Daar is niets verkeerds aan. Want alles wat de kardinaal zijn interviewers een paar jaar geleden vertelde is nu niet ineens anders omdat hij inmiddels paus is. De lezer krijgt een beeld van zijn familie, zijn jeugdjaren, zijn weg naar en in het priesterschap. Maar ook – en dat is wezenlijker – over zijn gedachten en ideeën als het gaat om levensbeschouwing, ethiek en fundamentele geloofszaken. Voor paus Bergoglio zijn mensen eindeloos belangrijker dan structuren. ‘De deugd van de liefde, ruimte geven aan de ander vanuit zachtmoedigheid, dat spreekt me erg aan. Daarom vraag ik God steeds om mij een zachtmoedig hart te geven. Als ik de liefde beschouw als de grootste deugd zou ik logischerwijs moeten zeggen dat de haat de ergste zonde is. Maar wat bij mij de grootste weerzin opwekt is hoogmoed; denken dat je alles bent’.
De schrijvers van het boek vroegen kardinaal Bergoglio onder meer naar het verschil tussen de katholieke kerk en de evangelische geloofsgemeenschappen die vooral in Zuid-Amerika een grote bloei doormaken. Zijn antwoord: ‘Het is van cruciaal belang dat katholieken, zowel geestelijken als leken, op pad gaan om mensen te ontmoeten. Een wijze priester zei me eens dat we in een situatie verkeren die precies omgekeerd is aan die van de parabel van de goede herder. Ook al had hij negenennegentig schapen in de schaapskooi, toch ging hij op zoek naar dat ene dat verdwaald was. Nu hebben we er ééntje in de schaapskooi maar de andere negenennegentig gaan we niet zoeken. De Kerk moet de straat op gaan om mensen te zoeken en hen bij naam te leren kennen’.
In het duizelingwekkende tempo van het hedendaagse leven, de snelheid waarmee alles verandert en het ontbreken van langetermijnvisies zijn volgens de paus ‘intense geloofservaringen in stilte erg belangrijk’. Hij citeert de schrijver Guiraldes die zegt, dat zijn leven getekend was door water: als kind leek hij op een sprankelend bergbeekje, als volwassen man op een onstuimig stromende rivier en als oude man op een stil water.
De mensonterende tragiek van werkloosheid, de complexiteit van het celibaat, de alledaagse nabijheid van de dood, het maken van fouten en het begaan van zonden, de bevrijdingstheologie: het komt allemaal ter sprake. Ook de oecumene. ‘Als katholieken en protestanten komen we dichter bij elkaar en kunnen we leven met de verschillen. Naar mijn inschatting kunnen we op dit moment niet denken aan eenvormigheid of volledige eenheid, maar wel aan verzoening in verscheidenheid’.
‘Paus Franciscus’, door Francesca Ambrogetti en Sergio Rubin. Ned.vertaling drs. Marc van der Post. Uitg. Adveniat. ISBN 978 94 9104 277 5 . Prijs Euro 19,50