De middenweg tussen trouw aan de leer en pastorale barmhartigheid
De kerk in het midden laten is een bekend volksgezegde. Zaken niet op de spits drijven, compromissen zoeken waar alle partijen mee kunnen leven. Maar de (rooms-katholieke) kerk staat dit jaar voor de uiterst lastige opgave om een gulden middenweg te vinden tussen trouw aan de kerkelijke leer en pastorale barmhartigheid als het gaat om gescheiden en hertrouwde gelovigen. Mogen die wel of geen sacramenten (met name de communie) ontvangen? In het najaar wordt in Rome een bijzondere bisschoppensynode gehouden met als thema: ‘De pastorale uitdagingen van het gezin in de context van evangelisatie’. Korter gezegd : wat doen we als rk-kerk in deze tijd van verschuivende seksuele moraal en beleving?
Paus Franciscus heeft het de afgelopen dagen extreem druk gehad: meerdaags overleg met zijn kardinalenraad (de ‘G8’), een bijzonder consistorie met zo’n 150 kardinalen mede ter voorbereiding van die synode later dit jaar en de uitreiking van de rode bonnet aan de door hem benoemde negentien nieuwe kardinalen. Pauselijke gelukwensen voor hen, maar ook een aansporing: ’Het kardinalaat is geen promotie of huldiging, maar een opdracht tot dienstbaarheid’. Bij die plechtigheid was ook – onverwacht – emeritus-paus Benedictus aanwezig.
Minachting
‘Het gezin wordt vandaag de dag slecht behandeld, onderschat’, aldus paus Franciscus in zijn begroetingswoord aan de consistorie-deelnemers. Al langer vindt het Vaticaan dat er in delen van de wereld minachtend wordt neergekeken op het traditionele gezinsverband: man, vrouw en kind(eren). Terwijl het gezin volgens de paus niet alleen een groot goed is, maar ook onontbeerlijk voor het leven op aarde en de toekomst van de mensheid.
De belangrijkste inleider op de besloten beraadslagingen was de Duitse kardinaal Walter Kaspar, ‘de theoloog van de barmhartigheid’ en ervaren diplomaat vanwege zijn vroegere functie als prefect van de pauselijke Raad voor de Eenheid van de Christenen. Hij zit op één lijn met de paus als het gaat om meer begrip voor gelovigen die worstelen met de verander(en)de seksuele beleving in de samenleving. Meer barmhartigheid, minder strikte leer lijkt de doelstelling. Maar kardinaal Kaspar werd eerder al eens op de vingers getikt vanwege zijn liberale opvattingen, onder meer door kardinaal Ratzinger die toen hoofd was van de Congregatie voor de Geloofsleer.
‘De paus heeft me gevraagd om vragen te stellen. Geen oplossingen aan te dragen’, aldus kardinaal Kaspar. Het was niet zijn taak om suggesties voor veranderingen te doen, maar door middel van vragen zijn confraters aan het (na)denken te zetten. Ook de deelnemers aan dat bijzondere consistorie hebben geen voordrachten gedaan. Dat werd evenmin verwacht, want uiteindelijk is de bisschoppensynode, later dit jaar, bevoegd om wezenlijke veranderingen aan paus en Curie voor te stellen.
Twee Duitse kardinalen staan in de discussie over de positie van de rk-kerk inzake de pastorale zorg aan gezinnen en families eerder schuin tegenover, dan naast elkaar. Kardinaal Kaspar wil meer begrip en minder rechtlijnigheid. Zijn ‘opponent’ is de dit weekeinde tot kardinaal geïnstalleerde mgr. Gerhard Ludwig Müller, hoofd van de Congregatie voor de Geloofsleer en in die functie de opvolger van kardinaal Ratzinger, de emeritus-paus Benedictus XVI. Kaspar denkt in alle tinten grijs, Müller alleen maar in zwart-wit.
Er is weliswaar geen openlijke tweespalt, maar hun verschillen van opvattingen geven aan hoe moeilijk de discussies op de bisschoppensynode zullen gaan worden. Want sinds de enquête die het Vaticaan wereldwijd instelde om te peilen hoe gelovigen, parochies, priesters en bisschoppen over de huidige seksualiteit denken, wat ze vinden van echtverbintenissen tussen mensen van hetzelfde geslacht, hoe ze denken over katholieke opvoeding en godsdienstonderwijs is wel gebleken, dat over deze religieus-ethisch-maatschappelijke kwesties in de rk wereldkerk uiterst uiteenlopend wordt gedacht.
‘En dus zal de paus deze of gene gaan teleurstellen’, constateert de Duitse bisschop Heiner Koch (bisdom Dresden-Meissen) nuchter. Ongeacht wat de uitkomsten van die synode in de herfst ook zullen zijn, een (groot?) deel van de gelovigen zal teleurgesteld worden als het Vaticaan toch weer de kerk in het midden zal laten…, en geen beslissende veranderingen wil/durft doorvoeren.
franswijnands@telenet.be