Jarenlang hebben theologen die de bevrijdingstheologie uitwerkten geleefd met de angst dat er op zekere dag een brief van het Vaticaan in de bus zouo vallen die hun werk veroordeelde, of als ketters en antichristelijk zou neerzetten.
Een theoloog was dan jaren kwijt aan verdediging en aan de vertrouwelijke brieven die over en weer gestuurd moesten worden naar de Congregatie van de Geloofsleer. Lekentheologen konden zo hun universitaire aanstelling verliezen, voor priesters en religieuzen kon het betekenen dat ze tot stilzwijgen werden veroordeeld of zelfs uit hun orde zouden worden gezet.
Keerpunt
Maar een keerpunt is daar. De theoloog die aan de oorsprong stond van de bevrijdingstheologie is uitgenodigd door niemand anders dan de huidige prefect van de Congregatie van de Geloofsleer kardinaal Gerhard Müller, om afgelopen dinsdag in het Vaticaan te spreken.
De dominicaan Gustavo Gutierrez was de verrassende gast en spreker bij de presentatie van een boek door de kardinaal geschreven met als titel: Arm voor de Armen, de zending van de kerk. Paus Franciscus heeft een voorwoord geschreven, Gutierrez heeft er twee hoofdstukken in verzorgd en het boek is een uitleg en soms zelf een verdediging van de bevrijdingstheologie.
In een persconferentie voorafgaand aan de presentatie ondersteunde Müller van harte de bevrijdingstheologie met de woorden: “zij is gebaseerd op een theologie van het Woord Gods en is geen menselijke ideologie. Door dit Woord kunnen we gered worden, alleen God en zijn Boodschap kan de mensheid redden.”
Geschiedenis
Het is een opmerkelijke verandering van koers die nu dus ook meer aandacht begint te krijgen voor onrechtvaardige, politieke, sociale en economische mistoestanden waar mensen onder te lijden hebben.
Gutierrez, een geboortige Peruviaan die “De Bevrijdingstheologie” publiceerde in 1971, was een van de vele bevrijdingstheologen wier opvattingen onderzocht werden door de Congregatie van de Geloofsleer toen deze werd geleid door kardinaal Joseph Ratzinger, de latere paus Benedictus XVI.
Paus Johannes Paulus II heeft herhaaldelijk gesteld dat het Marxisme het werk van Gutierrez en anderen al te zeer heeft beïnvloed. In 1979 heeft hij zelfs gezegd dat hun werk niet in overeenstemming was het de katholieke leer zoals in de catechismus neergelegd.
Kardinaal Müller zei bij de boekpresentatie dat hij Gutierrez voor het eerst ontmoette in 1988 toen hij Peru bezocht. Ze wisselden toen van gedachten over de bevrijdingstheologie en hoe de situatie van de katholieken op het Latijns-Amerikaanse continent totaal anders was dan die voor de Europese katholieken.
“We maken allemaal deel uit van de universele kerk,”zei Müller, “het is echt belangrijk om ervaringen te delen en te leren van de verschillen in ervaringen en belevingen die er in die ene kerk bestaan.”
Gutierrez, 85 jaar oud, sprak bij deze gelegenheid 20 minuten over de parabel van de barmhartige Samaritaan. “Deze parabel illustreert de noodzaak voor de kerk in onze tijd om buiten zichzelf te treden, om de naasten te zoeken en altijd ten dienste te staan van de armen, een Samaritaanse kerk is een open kerk die gevoelig is voor de noden van mensen.”
Tot slot zei Gutierrez dat hij de veranderingen die hij nu in de kerk mocht beleven als een bijzondere belevenis ervaart, een verandering waarop hij altijd was blijven hopen.
Bron: The Vatican Insider en National Catholic Reporter