Binnen de rk-kerk blijft alles bij het oude
-door Frans Wijnands
De bijzondere bisschoppensynode van de rk-kerk over Evangelisatie en Gezin is na twee weken beëindigd zonder concrete resultaten en in verdeeldheid over knellende maatschappelijk-religieuze thema’s inzake gescheiden hertrouwde katholieken, ongehuwd samenwonenden en homoseksuelen. Niettemin bestempelt de rk-kerk zich als ‘een kerk met open deuren’. Wat misschien iets anders is dan een kerk met open armen…
Lichtzinnige beslissingen vermeden
Paus Franciscus prees in zijn slotrede de openheid in de debatten en de pastorale bezorgdheid van de deelnemers voor gezinnen die het moeilijk hebben. Hij zei blij te zijn dat de synodevaders de verleidingen hebben weerstaan om uit verkeerde barmhartigheid of uit starre orthodoxie lichtzinnige beslissingen te nemen. De eenvoudigste samenvatting van twee weken synode is dat de Leer van de rk-kerk (uiteraard!) onveranderd blijft, dat de rk-kerk één is in verdeeldheid en dat de conclusies van deze bijzondere kerkvergadering de opmaat zijn voor een drie weken durende gewone synode over hetzelfde thema; volgend najaar.
De paus benadrukte in zijn slotrede nog eens dat synodos ‘samen op weg’ betekent. ‘Maar omdat het een reis van mensen is ontstaan onderweg momenten van ontmoediging, van spanningen en verleidingen. De verleiding tot vijandelijke onbuigzaamheid, het zichzelf insluiten in het geschreven woord, binnen de wet. Sinds de tijd van Christus is dit de verleiding voor de ijverigen, de scrupuleuzen en overbezorgden en – tegenwoordig – van de zogenaamde traditionalisten en intellectuelen. En dan is er de verleiding van de destructieve neiging tot goeiigheid, die uit naam van bedrieglijke barmhartigheid de wonden verbindt zonder ze eerst te verzorgen en te behandelen; die wel de symptomen maar niet de oorzaak bestrijdt. Dat is de verleiding voor de wereldverbeteraars, de angstigen en van de zogenaamde progressieven en vrijzinnigen’.
Pessimisten krijgen gelijk
Op het oog hebben de traditionalisten op deze synode aan die verleiding tot het zich ingraven in de leer, niet kunnen weerstaan. Vandaar dat overwegend pastorale paragrafen in het slotdocument waarin voorgesteld werd een barmhartiger houding tegenover homoseksuelen in te nemen en om gescheiden hertrouwde katholieken de communie te laten ontvangen, met duidelijke meerderheid werden weggestemd. Het misschien naïeve optimisme over de gehoopte ingrijpende veranderingen van sommige regels is vals gebleken. De pessimisten die al voor het begin van de synode waarschuwden voor die te hoge verwachtingen hebben gelijk gekregen en de cynici zullen zelfgenoegzaam zeggen dat de rk-kerk hetzelfde blijft hoezeer de wereld rondom ook verandert.
Wereldkerk
Dat de rk-kerk met recht een wereldkerk wordt genoemd is tijdens deze synode nog eens zonneklaar gebleken. Het sterk geseculariseerde westen maakt zich immers over heel andere dingen druk dan de kerk in Afrika en Zuid-Amerika. In Europa loopt het kerkbezoek terug, heeft de rk-kerk nauwelijks nog moreel gezag en door het aanhoudende priestertekort wordt het steeds moeilijker om intensieve pastorale zorg te bieden aan gezinnen die daar behoefte aan hebben. Dat deze synode het licht niet op groen heeft gezet voor minderheidsgroepen als bv. gescheiden en hertrouwde gelovigen is eigenlijk niet verrassend, hoezeer paus Franciscus diep in zijn hart wellicht gehoopt had op versoepeling van een aantal regels. Evenmin verrassend, maar daarom niet minder teleurstellend is, dat de synode niet in staat bleek om concreet aan te geven hoe de pastorale zorg voor gezinnen en families vorm moet gaan krijgen.
Hoe verder?
Aan het eind van deze complexe kerkvergadering, waar een even omvangrijk, als betrekkelijk abstract begrip als ‘pastorale zorg’ centraal stond, blijft voornamelijk een baaierd van goede voornemens over. Maar hoe die in praktijk te brengen blijft vooralsnog onuitgesproken. Daar mogen het komende jaar de bisschoppenconferenties over de hele wereld verder over praten en nadenken. Want de paus heeft beslist dat het slotdocument, alle paragrafen en de daarbij gehouden stemmingen integraal ter beschikking moeten komen van de bisschoppen; vooral bij diegenen die de synode niet hebben meegemaakt. Maar of er volgend jaar dan wél tot veranderingen, noem het moderniseringen, zal worden besloten, is hoogst twijfelachtig.
franswijnands@telenet.be