– Frans Wijnands –
‘Neen, de pauselijke encycliek over het milieu zal echt niet alleen over bomen, bloemen en beestjes gaan. Het gaat over véél meer en lang niet iedereen zal er even blij zijn’ voorspelt de Jezuïet Antonio Spadaro, hoofdredacteur van het gezaghebbende cultureel-wetenschappelijke tweewekelijkse tijdschrift van de Jezuïeten, La Civiltà Cattolica.
Pater Spadaro is na zijn recente, breed uitgewerkte interview met Franciscus stilaan een vertrouweling geworden van de paus. Of hij dan misschien al iets gelezen heeft van de aanstaande encycliek? Nee, dat niet. ’Maar ik heb gelezen wat hij al éérder over het milieu heeft gezegd. En daarin zet de paus de toon voor zijn aanstaande herderlijke schrijven, die zogenaamde ‘groene encycliek’. Daar wordt – wereldwijd – met toenemende spanning op gewacht. De tekst ligt momenteel bij het vertaalbureau. Naar verwachting zal de encycliek begin/half juni openbaar worden.
In zijn nog jonge pontificaat heeft de paus meermalen gewaarschuwd voor verregaande veronachtzaming van de natuur, terwijl de mens toch de heilige plicht heeft om de natuur te bewaken en te verzorgen. Als het gaat over ecologie en milieu in al hun facetten, het veranderende klimaat en het gebruik van natuurlijke energiebronnen manifesteert deze charismatische paus zich als iemand met overtuigend ethisch leiderschap. Volgens pater Spadaro heeft paus Franciscus een groot moreel gezag, ‘en niet alleen voor en bij katholieken’. Zijn woorden dringen ook door tot aanhangers van andere religies en niet-gelovigen. Vandaar dat zijn encycliek met grote aandacht zal worden gelezen. De (katholieke) wereld is in korte tijd gewend geraakt aan de taal van deze paus: niet wollig, maar heel direct. De dingen bij de naam noemen. Dat zal in zijn milieu-encycliek niet anders zijn.
Afgaande op hetgeen de paus al eerder heeft gezegd mag worden aangenomen dat in zijn encycliek ook zaken als duurzaamheid, honger en voedselvoorziening, de gewetenloze ontbossing, landbouw en uitbuiting van de zogenaamde ‘kleine boer’ en daarmee samenhangende armoede, aan de orde zullen komen. Bij de opening – afgelopen dinsdag – van de algemene vergadering van ‘Caritas Internationalis’ in Rome zei de paus nog, dat er op de wereld genoeg voedsel is voor iedereen maar dat het ontbreekt aan de (politieke) wil om al dat voedsel rechtvaardig te verdelen. Het ligt voor de hand dat er in de encycliek daarom kritiek zal doorklinken over vormen van mijnbouw en industrie waar geen of veel te weinig rekening met het milieu wordt gehouden. Vandaar dat pater Sparado zegt dat niet iedereen even blij zal zijn met deze encycliek, daarmee ook doelend op grootindustrie en sommige internationals.
Ambassade
De Nederlandse ambassade bij de Heilige Stoel heeft naar aanleiding van de aanstaande milieu-encycliek – samen met de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid en Vrede – ’n eendaagse conferentie georganiseerd onder de titel ‘The new climate economy’. Hoofdthema op deze dag – op woensdag 20 mei – is de koppeling tussen klimaatverandering/beheersing en de wereldeconomie. Algemeen wordt namelijk verwacht dat de encycliek mede van invloed zal zijn op twee cruciale milieutoppen later dit jaar: eerst bij de VN in New York (in september) en daarna de wereldmilieuconferentie in Parijs (in december).
Veel politici en ondernemers zijn van mening dat milieu en economische groei op gespannen voet met elkaar staan. De sinds kort benoemde Nederlandse ambassadeur bij de Heilige Stoel, prins Jaime de Bourbon de Parme en zijn mede-organisator, kardinaal Peter Turkson, president van de Pauselijke Raad voor Gerechtigheid en Vrede, kozen als discussiepunt voor hun conferentie dat klimaatbeheersing en economische groei elkaar kunnen aanvullen en niet per definitie hoeven uit te sluiten. Klimaatbeheersing hoeft economische groei niet te belemmeren, maar anderzijds zal het terugdringen van de opwarming van de aarde moeilijk zijn als er geen sterke wereldeconomie is.
De conferentie wordt gehouden in Rome, in de pauselijke universiteit van ‘Santa Croce, het Heilig Kruis. Op de sprekerslijst staan Felipe Calderón, oud-president van Mexico; de Nederlandse minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking; Unilever-topman Paul Polman; Jeremy Oppenheim, directeur van McKinsey & co, eerder programmadirecteur van ‘The New Climate Economy’; kardinaal Wuerl, aartsbisschop van Washington en Naina Lal Kidwai uit India, voorzitster van de bank HSBC Asia Pacific.
franswijnands@telenet.be