column
– Frans Wijnands –
Zou ik de enige lezer van deze website zijn die met toenemende verbijstering het verslag heb gelezen van de Italiaanse hoogleraar Lucetta Scaraffia over haar ervaringen tijdens de recent gehouden bisschoppensynode over Gezin en Evangelisatie? Ik kan het me niet voorstellen.
Er moeten (veel) meer lezers/lezeressen zijn die tenminste verbaasd zijn geweest over haar inkijkje in de vergaderaula en werkgroepen. Temeer omdat signora Scaraffia niet de eerste de beste is. Want afgezien van haar hoogleraarschap redigeert ze de maandelijkse Vrouwenbijlage van de Osservatore Romano, de officiële krant van het Vaticaan. Al kun je je afvragen hoe lang nog? Want klappen uit de school is naar Vaticaanse begrippen net zo’n doodzonde als in Nederland de Tweede Kamer verkeerd informeren.
Sinds ik nog niet zo lang geleden professoressa Scaraffia uitvoerig heb ontmoet en gesproken weet ik zeker dat ze deze ‘doodzonde’ niet zal biechten. Omdat ze van mening is dat haar verslag geen klokkenluidersactie is maar een opdracht: om de goegemeente te laten weten hoe (veel) kerkleiders denken over de vrouw en haar rol binnen de geloofsgemeenschap.
De Romeinse hooglerares was uitgenodigd als waarneemster. Luisteren en kijken dus. Niet stemmen, niet praten tenzij het je gevraagd wordt. Maar ze is – zoals ze zelf zegt – geen type om er stilletjes bij te zitten als mannen het over het gezin, en het derhalve in hoge mate over de vrouw hebben. Dat veel priesters misschien wat onhandig zijn als er mondige vrouwen in de buurt zijn is nog wel te begrijpen. Een beetje wereldvreemdheid is vergeeflijk; horkerigheid niet.
Signora Scaraffia voelt zich niet gauw – waarschijnlijk nooit – gekleineerd. Daarvoor heeft ze te veel intellectuele bagage. Ze is wèl het soort vrouw dat zich boos maakt over het dedain, dat misplaatste superioriteitsgevoel van kardinalen, bisschoppen, priesters. Niet allemaal natuurlijk, maar wel die hoogwaardigheidsbekleders die dat archaïsche woord graag letterlijk nemen. Uit de opmerkingen van signora Scaraffia ontstaat het beeld van een groot aantal mannen, priesters die zichzelf belangrijker wanen dan de mensen over wie ze praten, terwijl ze nauwelijks benul hebben waar ze het eigenlijk over hebben.
Over de tegenstelling conservatieven en progressieven vertelt signora Scaraffia geen nieuws. Discussie gedijt nu eenmaal bij de gratie van meningsverschillen. Schokkender vond ik haar opmerking over de meerderheid van synodedeelnemers die zich tussen die twee uitersten op de vlakte hield/houdt. Misschien wel indachtig de uitspraak van een Belgische bisschop die onlangs zei dat ‘je mond houden de beste manier is om in de rk-kerk carrière te maken’.
Het verhaal van Lucetta Scaraffia zal veel katholieken shockeren en de indruk versterken dat er over hen gepraat wordt als een stel onwetenden die streng bij de les moeten worden gehouden. Meedenken is uit den boze, meepraten wordt niet gewaardeerd. Het gevolg is een massaal schouderophalen en een onstuitbare voortgang van de secularisatie; althans in het grootste deel van Europa. Terwijl de christelijke wereld te hoop loopt tegen de fundamentalistische vormen van de Islam loopt de rk-kerk zelf het gevaar te verschrompelen tot een ultra-conservatieve kerk, hopeloos op zoek naar het verloren gegane morele gezag.
Zalvend of bevlogen praten over ‘het gezin’ , en te pas en te onpas het woord barmhartigheid gebruiken helpt gezinnen met problemen geen stap verder. Misschien dat paus Franciscus met zijn gezag wat meer duidelijkheid kan geven. Misschien…