Onderweg van Damascus moest Timothy Radcliffe, zoals Paulus in zijn tijd, bekeerd worden ‘naar hart en geest’. Dat schrijft de voormalige magister van de dominicanen na zijn recente bezoek aan Syrië.
De Engelse dominicaan Timothy Radcliffe was uitgenodigd mee te gaan met een multireligieuze vredesdelegatie als directeur van het Las Casas-instituut en lid van de pauselijke raad voor gerechtigheid en vrede. Hij schrijft over zijn indringende ervaringen in het Engelse weekblad The Tablet en op de website van de Engelse provincie.
De delegatie werd geleid door Mairead Maguire, mede-winnares van de Nobelprijs voor de Vrede in 1976, voor haar werk voor verzoening in Noord-Ierland. Er waren katholieke, orthodoxe, anglicaanse, hindoeïstische en agnostische delegatieleden.
Ze verbleven in een karmelietenklooster in de Syrische bergen, tussen Damascus en Homs, niet meer dan drie mijl van het front met IS. Bij een bezoek aan het kapotgeschoten Homs moesten ze in allerijl vertrekken, omdat er een aanval van al Nusra op handen was. De delegatie was daar onder meer wezen bidden bij het graf van de Nederlandse jezuïet Frans van der Lugt, die op 7 april 2014 door een extremist is vermoord.
‘Voor mij was de reis een Damascus-ervaring’, schrijft Timothy, ‘die van mij een bekering naar hart en geest vereist. Allereerst naar geest, want ik had kritiekloos het dominante verhaal van het Westen aanvaard: Bashar al-Assad is een monster die koelbloedig zijn eigen volk uitmoordt.’
Bij het graf van Frans van der Lugt s.j. in Homs. Naast hem staat Moeder Agnes, stichter van het karmelietessenklooster.
‘Maar in Syrië spraken wij met politici van alle partijen, imams, christenen, burgemeesters van steden en met mensen op straat. Sommigen steunden vurig hun president. Anderen waren kritisch, maar iedereen was het erover eens dat hij op dit moment de sleutel tot overleving van Syrië is. Een afgedwongen verandering van regime zou chaos en meer terrorisme brengen, en ook buren Libanon en Jordanië ondermijnen, zoals de anarchie in Libië instabiliteit bracht in Egypte en Tunesië.’
Broeder Timothy doet niet aan stelligheden. ‘Het zou absurd zijn te beweren dat ik in een paar dagen de waarheid van dit complexe land heb leren begrijpen’. Maar hij leerde van Mairead Maguire dat vrede pas ontstaat als elke stem gehoord wordt, zelfs die van terroristen.
‘Ik pleit niet voor een postmoderne relativisme, waarin ieders verhaal gelijke geldigheid heeft. Maar we komen pas tot waarheid met geduld en nederigheid. We vieren de geboorte van de Vredevorst, die ons oproept om verder te reiken dan eenvoudige en misleidende soundbites, zoals de schandelijke bewering van premier David Cameron dat tegenstanders van het bombarderen van Syrië “terroristische sympathisanten” zijn.’
Volgens Timothy Radcliffe is de strategie van IS het wegvagen van ‘de grijze zone’: de ruimte tussen geloof en ongeloof, goed en kwaad. Hij signaleert dat media en overheden meegaan in die polarisatie.
De bekering van het hart kwam voor de oud-magister van de Orde door te ervaren dat relaties tussen christenen en moslims meer kunnen zijn dan wederzijdse tolerantie. Ze kunnen zeer vreugdevol en liefdevol zijn, zoals de nestor van katholiek Syrië, de 83-jarige patriarch Gregorius III, hen voorhield. ‘Hij deed zelfs een klein dansje als uiting van vreugde om onze aanwezigheid.’
Bezoek van patriarch Gregorius III (rechts).
Gregorius wees erop dat Syrië het Westen iets te bieden heeft: ‘Wij moslims en christenen wonen al 1436 jaar samen, zonder oorlogen, ondanks enkele meningsverschillen en conflicten’. In Qara deden moslims mee aan de herbouw van door IS vernietigde kerken, in moskeeën wordt de geboorte van Christus gevierd en in kerken de geboorte van de profeet.
‘Europeanen zien het christendom in het Midden-Oosten als een westers implantaat in vreemde islamitische bodem. Syriërs begrijpen dat beide religies kinderen van het land zijn. Het was in Antiochië, in het oude Syrië, dat wij voor het eerst christenen werden genoemd (Handelingen 11:26).’
Een diepgaander bekering van de geest is te zien dat onze grootste vijand het geweld zelf is, schrijft br. Timothy. Paulus jaagde op christenen, tot hij bekeerd werd, tot geweldloosheid.
‘Natuurlijk moet IS worden bestreden en verslagen. Maar uiteindelijk is onze vijand is geweld zelf. De barbaarse wreedheid van IS is vergroot een geweld uit dat de westerse cultuur doordringt. De American Academy of Pediatrics stelt dat Amerikaanse tieners op 18-jarige leeftijd al 200.000 gewelddaden en 16.000 moorden heeft gezien op tv. Vaak wordt dit verheerlijkt of humoristisch voorgesteld. Jihadisten smullen van westerse films en de westerse cultuur is vergeven van geweld, van computerspellen tot de taal van politici.’
Timothy wenst ons deze Kerstmis toe dat we ‘de waarheid met nederigheid zoeken en ons verzetten tegen valse soundbites. Dat we leren om niet alleen te leven met, maar te houden van andere religies. Moge onze harten en geesten genezen worden van geweld.’
Bronnen:
On the road from Damascus (artikel in The Tablet)
Special Report from Syria (met meer foto’s)
Nieuwsbrief Dominicanen