Veel leraren en leidinggevenden in het protestants-christelijk onderwijs ervaren het als een probleem dat heel wat leerlingen en collega’s de relevantie van de Bijbel niet inzien. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van de vereniging voor christelijk onderwijs Verus (bron: Trouw).We moeten ons realiseren dat minder dan de helft van de Nederlanders zich tot een christelijke godsdienst rekent (in 2014 is dat ca 40 %, CBS 2015). Bovendien laten ouders in hun schoolkeuze de identiteit van de school nauwelijks een rol spelen en dit is voor leerlingen in het voortgezet onderwijs nog minder het geval. Dan is het niet verwonderlijk dat het lastig is de identiteit van een christelijke of katholieke school vorm te geven.
Je kunt niet zomaar de Bijbel introduceren of ervan uitgaan dat elke leerling ervoor openstaat te bidden in de klas. Laten we maar eerlijk zijn; het bijzonder onderwijs zit in een identiteitscrisis. Ook voor het vak Godsdienst-Levensbeschouwing is het al twee over twaalf; het is maximaal een een-uurs-vak en liefst vervangen scholen het door wereldgodsdiensten, burgerschapsvorming of maatschappijleer.
Gebrek aan kennis
Ten eerste hebben we te maken met een groot gebrek aan kennis, bij zowel docenten, bestuurders als ouders en leerlingen. Wat betekent religie eigenlijk voor iemand? Alleen de heilige boeken kennen en de uiterlijke kenmerken van een religie –waarop overigens vaak getoetst wordt als afsluiting van het vak- is een zeer basale kennis over een religie. De functie van religie voor mensen, en de betekenis voor je keuzes in je leven gebaseerd op de onderliggende waarden die daaruit voortkomen blijft dan buiten beschouwing.
Ten tweede wordt de huidige generatie leerlingen sterk beïnvloed door alle informatie doe via digitale middelen tot hen komt. Daarbij wordt een scheef beeld van religies weergegeven, en worden ze bijna altijd in verband gebracht met problemen in de wereld; terroristische aanslagen en vluchtelingen. Helaas hebben veel jongeren geen moreel kompas meer om zich door te laten leiden; is dit wel waar? Veel wordt klakkeloos aangenomen, en zo bepalen de media hun beeld van religie. Geen wonder dat het lastig is dan echt aandacht te hebben voor bijvoorbeeld de Bijbel, als het boek daarmee wordt geassocieerd.
Privédomein
Ten derde is het duidelijk dat de leraren en docenten zelf uit een generatie komen waar men religie liever beschouwt als iets dat in het privédomein thuishoort. Vrijheid van godsdienst voor iedereen, maar: houd het wel achter je eigen voordeur. En juist daardoor worden de gesprekken maar niet meer gevoerd in een schoolklas; dat is wel zo rustig. Maar het mag en moet schuren in gesprekken in de klas, juist over die kernwaarden van je medeleerlingen. Als we daar al niet beginnen met leren te luisteren en respect te hebben voor elkaar, hoe kunnen we dan ooit een samenleving zijn waarin dat wel gebeurt?
Dus docenten en leraren: trek de stoute schoenen aan, en heb het er eerst eens met elkaar over. Wat betekent het voor jou op deze school te werken, wat wil je leerlingen meegeven? Alleen cognitieve kennis, of ook persoonlijke vorming? Hoe sta je daar zelf eigenlijk in? Wat zijn jouw kernwaarden, en wat geeft jou daarin houvast en voeding? En durf die gesprekken dan ook met je leerlingen te hebben. Zonder daarbij het voorbeeld te willen zijn dat gevolgd moet worden. Jongeren laten zich niet iets opleggen. Maar je kunt wel hen laten nadenken over de verschillende waarden, bronnen en tradities, en hen er écht mee kennis laten maken.
En als voor jou de Bijbel een inspiratiebron is, zullen ze merken dat dat authentiek zijn en er meer over willen weten. Als dat voor jou niet zo is, probeer het dan ook niet anders te laten lijken, want het zal een averechts effect hebben. Wees zelf trouw aan wat voor jou wezenlijk van betekenis is. Laat leerlingen vervolgens religieuze waarden samen doordenken en beleven. Laat hen zich aan bronnen en tradities schuren en zich zo bewust worden wat hen echt raakt hierin. Opdat het verantwoorde burgers worden die de samenleving een stukje mooier maken.
Dit artikel is geschreven door prof. dr. Monique van Dijk-Groeneboer (Universiteit van Tilburg), gespecialiseerd op het gebied van religieuze educatie, jongeren en religie.
bron: katholiek.nl